Onder het bijna dertien jaar lange premierschap van Rutte is er volgens economen Sweder van Wijnbergen en Jakob de Haan met name de afgelopen jaren zonder onderbouwing onverantwoord veel geld uitgegeven. Zo gingen er miljarden naar het energieprijsplafond, maar werd niet duidelijk waar dat geld vandaan kwam.

„De tijd dat de bomen tot de hemel groeiden is voorbij”, zegt De Haan, hoogleraar politieke economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. „Er moeten pijnlijke keuzes gemaakt worden over bijvoorbeeld belastingverhogingen en dat is met een nieuwe coalitie nog moeilijker. De ervaring van iemand als Rutte had daar bij kunnen helpen.”

Volgens Van Wijnbergen liggen bezuinigingen op de loer door het „onverantwoordelijke beleid” van minister van Financiën Sigrid Kaag. „Als er een recessie komt, wordt die daardoor verergerd.” De econoom is ervan overtuigd dat Rutte juist niet de goede man was geweest om de bezuinigingen door te voeren. „Slechter kon het bijna niet. Hij stelde samen met zijn ministersploeg de laatste jaren alleen maar zaken uit, zoals op het gebied van klimaat en stikstof. Dat is uitermate schadelijk voor de economie van de toekomst.”

De Haan vindt juist dat Rutte het al met al „redelijk goed” heeft gedaan. „Hij werd internationaal gerespecteerd en daardoor had Nederland allicht meer invloed dan je op basis van de grootte van ons land mag verwachten. Een luide stem in Europa zoals die van Rutte is bijvoorbeeld belangrijk bij het bereiken van een voor Nederland gunstig streng Europees schuldenbeleid.”

De twee economen zijn het er over eens dat het door het versplinterde politieke landschap hoe dan ook steeds moeilijker wordt om weer een coalitie te vormen die onder meer financiële problemen aanpakt. „Misschien wordt BBB de grootste en dan is de vraag of zo’n partij een coalitie kan vormen”, ziet De Haan.

ABN AMRO-econoom Jan-Paul van de Kerke voegt toe dat het vertrek van Rutte de economische onzekerheid wat groter maakt dan alleen door het vallen van het kabinet zou zijn gebeurd. „Het maakt de koers van de VVD misschien onzeker over bijvoorbeeld stikstof. Daardoor zal het demissionaire kabinet dit minder snel aanpakken en dat is slecht voor de economie.”