Wat moet je doen met iemand die roept dat hij een ander wil vermoorden? Bedreigingen van dergelijke aard worden tegenwoordig onder jongeren frequent geuit. Pas als er sprake is van een serieuze bedreiging of een poging tot moord komt de politie in actie.Ons strafrecht is in hoge mate een daderstrafrecht. Boze plannen en losse bedreigingen brengen een mens niet in de gevangenis, wel de uitvoering daarvan. Veel plannen en bedreigingen zijn immers niet serieus.

De opkomst van het islamitisch terrorisme heeft echter de vraag doen rijzen of we op die basis door kunnen gaan. Hebben we hier niet te maken met mensen die doelbewust hun leven in dienst stellen van heel gevaarlijke idealen? De moordenaar van Van Gogh hoopte te sterven „door kogels doorboord. In bloed gedoopt.” Een wens waaraan door de Amsterdamse politie niet werd voldaan.

Daarbij komt dat islamitische terreurgroepen gebruikmaken van ingenieuze mogelijkheden om in één klap zo veel mogelijk ongelovigen te doden. De aanslag met twee passagiersvliegtuigen op de Twin Towers in New York was daar een duidelijk voorbeeld van. Het gaat hier niet om groepje Arabieren dat met kromzwaarden ten strijde trekt.

Geen wonder dat sindsdien de discussie op gang gekomen is in hoeverre het strafrecht uitgebreid moet worden, zodat mensen die met gevaarlijke plannen rondlopen, tijdig uitgeschakeld kunnen worden. Dat speelt niet alleen in Amerika, maar ook in Nederland en andere Europese landen.

Begin deze week kwamen de ministers Donner en Remkes met een aantal ingrijpende voorstellen. Gisteren kondigde de Britse regering nieuwe maatregelen aan tegen vermeende terroristen. Die krijgen een zware vorm van huisarrest opgelegd, waarbij ze zelfs niet meer mogen telefoneren of internetten. Dat betekent een forse inperking van de normale vrijheden.

De Nederlandse plannen betreffen onder meer een beroepsverbod voor mensen die beroepsmatig aanzetten tot haat. Daarbij wordt algauw gekeken naar radicale imams, maar valt een columnist van het type Theo van Gogh daar ook onder?

Dat het na 11 september nodig was om niet alleen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten uit te breiden, maar ook op het juridische vlak meer ruimte te geven voor terrorismebestrijding, staat buiten discussie. Men kan z’n bedenkingen hebben tegen stoere taal van minister Zalm en anderen over een oorlog tegen het moslimextremisme, er moest in ieder geval het een en ander gebeuren.

Overigens zou juist het gebruik van de term oorlog ons duidelijk moeten maken hoe gemakkelijk allerlei verdachtmakingen ertoe kunnen leiden dat de juiste proporties uit het oog worden verloren, waarbij mensen groot onrecht wordt aangedaan. Zo werden in de Tweede Wereldoorlog in de USA alle burgers van Japanse herkomst in interneringskampen ondergebracht, waarbij velen niet alleen hun vrijheid maar ook hun bezittingen verloren. En dat alleen omdat zij gevaarlijk geacht werden bij een eventuele Japanse invasie. Inmiddels staat er in Washington een groot monument ter herinnering aan de slachtoffers van deze vergaande inbreuk op de burgerrechten.

Ook bij de verdediging van onze rechtsorde tegen islamitische terroristen en andere gevaarlijke figuren moeten we maat weten te houden. Donner en Remkes zijn met hun jongste voorstellen tot aan de grens van het aanvaardbare gegaan, zo ze er al niet overheen gaan.

Preventief optreden tegen mogelijke terroristen kan er gemakkelijk toe leiden dat mensen tegen wie slechts een schijn van bewijs bestaat ingrijpend in hun rechten en vrijheden beperkt worden. Ook dat kan leiden tot radicalisering.