Het Marine Inspection Office Europe is gevestigd in een kantoor in Capelle aan den IJssel en staat onder leiding van commander John W. Koster. Over de bevoegdheden van de eenheid zijn volgens Koster afspraken gemaakt tussen de Amerikaanse en de Nederlandse overheid. De activiteiten van de eenheid strekken zicht uit over heel Europa, Afrika en een deel van het Midden-Oosten.

Behalve Rotterdam kent alleen Japan een overzeese basis van de United States Coast Guard (USCG). Als het aan topman Paul J. Pluta van de Amerikaanse kustwacht ligt, komen er meer. „Het spaart tijd om de inspecties hier vast te doen in plaats van thuis.” Pluta, vice-admiraal van de USCG, sprak gisteren in Rotterdam op een congres over de veiligheid van tankers. Gistermorgen bekeek hij de containerscan van de douane op de Maasvlakte in Rotterdam.

Veiligheid is na de terroristische aanslagen van 11 september voor de Amerikanen een beladen woord. Pluta is ervan overtuigd dat terroristen schepen bezitten en containers over de wereldzeeën vervoeren. „Al-Qaida stuurde containers met wapens naar Afrika om twee van onze ambassades op te blazen. In de Zuid-Italiaanse havenstad Gioia Tauro werd vorig jaar oktober een container gevonden waarin een Al-Qaida-lid werkte en sliep. Hij had alles bij zich: laptop, e-mail, GPS. De man was met een schip op weg naar Canada met plattegronden van luchthavens en nagemaakte veiligheidspassen.”

De scheepscontainer zorgde ooit voor een revolutie in de wereldhandel maar vormt nu, als schuilplaats voor terroristen en wapens, een bedreiging. Een gemiddeld containerschip kan 6000 containers vervoeren. Die zijn onmogelijk allemaal te controleren. „Als we iets vinden in de haven van New York is het te laat.” De kustwacht is vooral benauwd voor radioactief materiaal. „Dat past makkelijk in een container.”

Het totale budget van de USCG omvat 4 miljard dollar. Voor de aanslagen ging daarvan 1 procent naar maritieme veiligheidsmaatregelen. Na 11 september maar liefst 58 procent. Op dit moment schommelt het rond 20 procent. Bij de kustwacht -in de Verenigde Staten een op militaire leest geschoeide organisatie- werken 35.000 mensen.

Pluta pleit voor een wereldwijde aanpak in de beveiliging van havens. „Wat komt er binnen, is niet langer de enige vraag. Wat gaat er uit is net zo belangrijk.” De uiterst efficiënte manier van containeroverslag en -vervoer maakt het werken voor veiligheidsdiensten niet makkelijker. „Wat zit erin, wie zit erachter, waar gaat het heen? Allemaal vragen die beantwoord moeten worden.”

Volgens Pluta waren 11 september en de gevolgen niet een „US event” maar een „wereldwijde gebeurtenis.” „Het kan niet door Amerikanen alleen worden opgelost.” Op de vraag of havens die niet mee kunnen of willen doen op de zwarte lijst komen, wilde de topman van de Amerikaanse kustwacht niet ingaan. „Zo van: containers uit Rotterdam wel en die uit Hamburg niet? Er moet een wereldwijde veiligheidsstandaard komen.”

Pluta bezocht gisteren de containerscan op de Maasvlakte. De 40 kilometer lange Rotterdamse haven, vol met containerterminals en raffinaderijen, is volgens hem een potentieel doelwit voor terroristen. „Iemand die schade aan wil richten heeft daar alle kans toe.” Hij vergeleek de Rotterdamse situatie met de havens van Houston (Texas) en New Orleans (Louisiana).

Het Gemeentelijk Havenbedrijf van Rotterdam acht een 100 procent fysieke controle van lading „onmogelijk en onwenselijk.” Controles vinden plaats op basis van risicoanalyses. Volgens Pluta worden (het verzamelen van) inlichtingen steeds belangrijker.