Om hun standpunt over het landbouwakkoord in de juiste sfeer te brengen, haalden partijen de afgelopen tijd de halve pluimveestapel van stal. „Wij geloven niet dat het lukt om met de kalkoen aan tafel te vergaderen over het kerstdiner”, aldus Kamerlid Laura Bromet (GroenLinks) vorige maand. „Hoewel we hier al vaak met elkaar hebben gezegd dat je een broedende kip niet moet storen, begint die kip inmiddels toch een hele flinke hen te worden”, zei VVD’er Thom van Campen. „Die broedende kip waar de heer Van Campen het over heeft, is inmiddels al zo lang aan het broeden dat die heel oud is. Oude kippen leggen geen eieren meer”, reageerde Caroline van der Plas (BBB). Maar ook volgens minister Piet Adema moest de broedende kip of hen niet worden gestoord.

Zie je wel, kan GroenLinks zeggen nu de gesprekken zijn geklapt, wij zeiden altijd al dat dit niet ging werken. „Een doodlopende weg”, noemde Bromet het overleg.

Ook politici als Van der Plas en SGP’er Roelof Bisschop kunnen een bijdrage leveren die aansluit bij hun eerder ingenomen standpunt. Bijvoorbeeld door te stellen dat het kabinet te veel eist van de boeren en hun te weinig biedt.

Minister Adema kan vasthouden aan de positie die het kabinet innam. Wij hebben écht ons best gedaan, zal hij waarschijnlijk betogen. En de poging om een akkoord te sluiten was vooraf zéker geen doodlopende weg, kan hij Bromet van repliek dienen; we waren er immers „voor 95 procent of meer” uit. De consequentie van deze benadering is echter wel dat LTO, de landbouworganisatie die vorige week van tafel liep, de zwarte piet krijgt toegespeeld.

Emotie

Ongeacht wie er het meest gelijk heeft, het landbouwbeleid zal verder moeten, en dat is niet eenvoudig. Na het klappen van het overleg zei Adema dat het kabinet niet per definitie alle uitonderhandelde punten overneemt. „Het kan nu niet zo zijn dat je een heel akkoord uitonderhandelt, geen verantwoordelijk neemt, maar dat het kabinet dat alsnog gaat uitvoeren”, aldus de minister vorige week woensdag.

„Ik snap die emotie”, zei CDA-Kamerlid Derk Boswijk dinsdagavond daarover in talkshow Op1. De parlementariër zal er donderdag voor pleiten dat het kabinet zich focust op datgene waarover partijen aan de onderhandelingstafel overeenstemming bereikt hadden. „Haal boeren niet het vel over de oren”, zal zijn oproep aan het kabinet luiden. „Ga niet alleen het zuur doen, houd ook het zoet.” Daarmee valt ook hij terug op een eerder ingenomen positie. De CDA’er hamert er al tijden op dat het kabinet boeren niet alleen verplichtingen voorschotelt, maar ook met perspectief moet komen.

Overigens leek Adema vrijdag wat bijgedraaid; toen stelde hij dat er in wat het akkoord had moeten worden „bouwstenen” zitten voor het kabinetsplan voor de landbouw. „Er lag echt een heel goed document met goede voorstellen.”

De Kamer zal Adema ongetwijfeld door middel van moties opdrachten willen meegeven bij het opstellen van de maatregelen die het kabinet nu gaat nemen. Bij GroenLinks en de PvdA draaft zelfs de partijleider op. Zij zullen willen verzekeren dat Adema nu snel en stevig ingrijpt in de boerensector.

Belangrijker is echter in hoeverre de coalitiepartijen dezelfde lijn kiezen. Houden zij de gelederen donderdag gesloten, of blijken zij vatbaar voor kritiek en afwijkende voorstellen van linkse dan wel rechtse oppositiepartijen?

Verder zal het veelbesproken ‘stikstofjaartal’ opnieuw een belangrijk onderwerp in het debat zijn. Het CDA wil dit punt betrekken bij de gesprekken over maatregelen voor de boerensector. In september moet over beide duidelijkheid over zijn.