Dagelijks check ik even op mijn weerapp hoe de dag zal verlopen. Wat is de gevoelstemperatuur? Wat de grondtemperatuur? De zonintensiteit? De luchtdruk? De luchtvochtigheid? De windstoten? En het zicht?

Nederlanders zijn altijd met het weer in de weer. Als ze even geen gespreksstof hebben, hoor je mensen al snel zeggen: „Lekker weer, hè.” Of: „Slecht weer, hè.” Meestal zeggen we het laatste, want klagen over het weer kunnen we goed.

Hoe zit dat eigenlijk met taal? Klagen we weleens over het taalgebruik van mensen? Checken we regelmatig de taalapp?

Weerklagers

Het begin van het voorjaar was koud en nat. Maar inmiddels hebben we de eerste tropische dagen binnengehaald. Mensen stroomden massaal naar de Hollandse kusten om te pootjebaden of op een luchtbed te drijven. De reddingsbrigades hebben al enkele drukke dagen achter de rug. Waarschijnlijk hadden we allemaal onze weerapp gecheckt voordat we in volgepakte auto’s naar de gele stranden achter de duinen togen.

We hebben elk seizoen weer te maken met warme en koude dagen. Met hoge en lage temperaturen. Met windstiltes en windstoten. Met hoge en lage luchtdruk en hoge en lage gevoelstemperaturen. Nederlanders staan te boek als weerklagers. De weersomstandigheden zijn niet gauw goed. Als het vriest willen we dooi. Als het koud is willen we warmte. Regent het, dan kijken we uit naar droogte. Koude en warme, natte en droge dagen, het is altijd wat. We zijn altijd weer in de weer met het weer. Wat een klagen en zeuren. Wat een kakofonie van meningen.

Respectvolle taal

Hoe zit dat eigenlijk met ons taalgebruik? Zijn we daar ook wel eens mee in de weer? Op een warm strand hoor je toch regelmatig koude woorden (vloeken en scheldwoorden). Op een koud strand hoor je soms warme (vriendelijke en complimenteuze) woorden. Hoe is het momenteel gesteld met de gevoelstemperatuur, de intensiteit, de luchtdruk, de luchtvochtigheid en de windkracht van onze woorden, van onze taalkracht in de samenleving? Want ook met taal zijn we constant in de weer.

Op de sociale media zie ik veel donderwolken hangen. Regelmatig ontaardt een gedachtewisseling in een wolkbreuk. In de politieke arena is de gevoelstemperatuur vaak zeer onbehagelijk. Op straat is de intensiteit waarmee we schelden en vloeken behoorlijk heftig.

De druk die mensen met hun dreigende taal op elkaar uitoefenen, is soms beangstigend. Kwetsende, separerende, discriminerende en racistische taal veroorzaakt bij veel mensen pijn en tranen, waardoor de luchtvochtigheid flink oploopt. De woorden die mensen bezigen, hebben vaak de kracht van windstoten en orkanen aangenomen.

Misschien moeten we een taal- en woordapp ontwikkelen! Oog en oor hebben voor respectvolle taal verdient onze blijvende aandacht. Wat kunnen mensen elkaar op de sociale media ongezouten en gevoelloos kwetsen met woorden. Sommigen worden met de grofste beledigingen en vernederingen publiekelijk aan de schandpaal genageld.

Bij velen zou de taal- en woordapp code oranje of zelfs code rood aangeven. Donderwolken en bliksemschichten. Hagelstenen en windhozen. Sneeuwstormen en plensbuien. Niet weinigen gaan dagelijks aan de haal met negatieve taal. Wat een depressief weertype.

Geen utopie

Laten we deze zomer, ongeacht de weersverwachtingen, code groen aanhouden. Weer of geen weer, we gaan niet tegen elkaar tekeer. Laten we het alsjeblieft gezellig houden. Op straat, op de sociale media, in de politieke arena, in de media. Met positieve, samenbindende en complimenteuze taal in de weer. Een plezierig woord weegt geen honderd pond. Deel deze zomer je vriendelijke woorden royaal uit. Nederland wordt er mooier van. Is een samenleving zonder vloeken en scheldwoorden een utopie? Nee, een uitdaging.

Respectvol taalgebruik geeft kleur aan je omgeving. Vriendelijke woorden zijn warme woorden en creëren warme en vriendelijke mensen. Laten we daarom deze zomer eens bewust met onze taal in de weer zijn. Goede taal verdrijft de donderwolken en laat de zon doorkomen, ook op bewolkte dagen. Taal werkt verbindend. Wat voor taalweer wordt het deze zomer? Op het weer hebben we geen invloed. Op onze taal wel. Een goede, gezegende, zonnige en ontspannen zomer toegewenst. Einde weerbericht.

De auteur is gastdocent vo/mbo/hbo KlasseTaal, de onderwijsorganisatie van de Bond tegen vloeken.