Hoge Raad: Krim-kunstschatten teruggeven aan Oekraïne
De Krim-kunstschatten, die het Amsterdamse Allard Pierson Museum al jaren noodgedwongen onder zijn hoede heeft, moeten worden teruggegeven aan Oekraïne. Dat heeft de Hoge Raad vrijdag besloten. Daarmee blijft een eerder oordeel van het gerechtshof in Amsterdam in stand. Met de uitspraak van de Hoge Raad is een einde gekomen aan een geschil dat jaren heeft geduurd.
Het museum in de hoofdstad kreeg in 2014 honderden oudheidkundige objecten, museumstukken, in bruikleen voor de tentoonstelling ‘De Krim - Goud en Geheimen van de Zwarte Zee’ van vier culturele instellingen op de Krim.
Tijdens die expositie annexeerde Rusland het Oekraïense schiereiland en ontstond de vraag naar wie de schatten na afloop terug moesten: naar Oekraïne - waar de Krim dus feitelijk niet meer toe behoort - of naar de uitlenende musea die nu onder Russisch bestuur vallen. Zowel Oekraïne als de Krim-musea beschouwen de schatten als hun cultureel erfgoed.
Het Amsterdamse museum vroeg de rechter hierover een oordeel te vellen. In december 2016 oordeelde de rechtbank dat het museum de archeologische topstukken moest teruggeven aan Oekraïne, maar daar gingen de Krim-musea tegen in beroep. Het hof kwam in oktober 2021 tot eenzelfde uitspraak, al baseerde het zich wel op andere gronden dan de rechtbank.
De Krim-musea waren het niet eens met de uitspraak van het gerechtshof en stelden cassatie in bij de Hoge Raad. Ze beriepen zich onder meer op het recht op het ongestoord genot van eigendom in het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens.
Begin dit jaar adviseerde de advocaat-generaal dat de uitspraak van het hof in stand kon blijven. De Hoge Raad volgt dit advies en concludeert dat „Oekraïne een legitiem belang heeft bij de bescherming van zijn cultureel erfgoed.” Volgens de Hoge Raad heeft het gerechtshof de wettelijke maatstaven en regels op correcte wijze toegepast.
In een korte reactie stelt het Allard Pierson Museum dat het „in afwachting van een (finaal) oordeel van de rechter gezorgd heeft voor de veilige opslag van de objecten in Nederland”. En dat „de objecten uit de Krim aan de staat Oekraïne dienen te worden afgegeven”, zoals eerder het gerechtshof al bepaalde. In een toelichting zegt een woordvoerster van het museum dat nog niet duidelijk is wanneer dit gebeurt. „Dat zal bepaald worden in overleg met Oekraïne.” Het museum heeft zelf geen inhoudelijke mening over de uitspraak.