Conservatieven krijgen nu een koekje van eigen deeg, stellen progressieve commentatoren met enig genoegen vast. Al enkele jaren is er in de VS een krachtige beweging actief die wil dat boeken met een seksueel expliciete, racistische of gewelddadige inhoud niet toegankelijk zijn voor kinderen. Ook boeken die lhbt-emancipatie voorstaan of beschrijven vallen eronder.

Het gevolg is dat in diverse staten de overheid heeft beslist dat sommige boeken niet op scholen beschikbaar mogen zijn. De staten Texas en Florida gaan daarin het meest ver. Daar gelden voor respectievelijk ruim 800 en 550 titels restricties.

Met zo’n maatregel in de hand heeft de onderwijskoepel in het district Davis County in de staat Utah vorige maand bepaald dat de Bijbel een gevaarlijk boek is voor kinderen. Ze zou pornografische en gewelddadige passages bevatten. Het besluit volgde op een klacht van een ouder die op deze manier wilde protesteren tegen de boekverboden. Ook in Texas en Kansas proberen ouders nu om de Bijbel op school verboden te krijgen.

Comstock Act

Hoewel Amerika zich graag profileert als het land waar democratische rechten zoals vrije meningsuiting zijn gegarandeerd, zijn boekverboden niet nieuw. Zo gold er in 19e eeuw een ban op het bekende boek ”De Hut van Oom Tom” van Harriët Beecher Stowe omdat het niet paste in het toenmalige denken over de positie van de zwarte bevolking. In de staat Maryland werd de zwarte predikant Sam Green zelfs veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien jaar wegens het bezit van een exemplaar van deze klassieker.

Ook in later tijd werden boeken soms in de ban gedaan. Juridische grondslag was de Comstock Act, een wet die het uitgeven, verspreiden of bezitten van immorele teksten strafbaar stelt. Op grond van die wet besloot het districtsbestuur van Culpeper County (Virginia) in 2010 dat de laatste editie van het bekende dagboek van Anne Frank, Het Achterhuis, niet op scholen beschikbaar mocht zijn omdat het seksuele passages bevat – die overigens in eerdere edities niet stonden. Recent gebeurde in Florida hetzelfde.

Tegenstanders van boekverboden proberen keer op keer met rechtszaken een banvloek ongedaan te maken. Zij boekten een belangrijke overwinning in 1982 toen het hooggerechtshof bepaalde dat schoolbestuurders geen boeken uit bibliotheken mogen weren omdat de inhoud hen niet bevalt.

Wijs beleid

Ondanks dit vonnis slagen conservatieven er de laatste jaren in om dat in verschillende staten op scholen en in openbare bibliotheken „aanstootgevende boeken” niet voor de jeugd beschikbaar zijn. Soms is dit vastgelegd in wetten, zoals in Florida, Oklahoma, Tennessee, Texas en Utah; soms gelden restricties in bepaalde districten. Volgens PEN America, een organisatie die zich inspant voor vrije meningsuiting, ging het vorig jaar in totaal om een verbod op meer dan 1500 titels. In een aantal gevallen betreft het boeken waarin het rassenvraagstuk wordt behandeld, soms om boeken waarin expliciet seksuele passages staan of waarin de lhbti-emancipatie wordt vertolkt.

Met name progressieve media en de lhbt-lobby maken zich druk over deze boekverboden. Zij beweren dat zo het racistisch denken en geweld tegen homo’s worden bevorderd.

De bekende baptist en conservatieve opinieleider Albert Mohler betwist dat. Hij stelt dat er sprake is van stemmingmakerij van progressieve zijde. „Van boekverboden is geen sprake. Te zeggen dat de vrijheid van meningsuiting wordt beknot, is een leugen. De titels blijven beschikbaar. Vaak staan ze gewoon in de bibliotheek maar niet in de afdeling voor de jeugd. Dat is wijs beleid.”

Hannah Petersen van de organisatie County Citizens for Freedom zei recent bij de NOS: „Wij zijn niet bezig met ras, je huidskleur, of wie je liefhebt.” Volgens haar moet het verwijderen van boeken niet worden gezien als censuur. „Onze enige zorg is het taalgebruik dat niet geschikt is voor kinderen. De boeken staan vol met onzedelijke, expliciete seksuele beschrijvingen die schadelijk zijn voor kinderen.” Petersen is naar eigen zeggen nooit begonnen over ras of lhbti. „Dat maken de media er steeds van, dus ik vraag me eerder af: wie heeft er nou een probleem met ras en lhbti?”