Wat is de Kirchentag?

De landelijke Kerkendag wordt, in haar huidige vorm, sinds 1949 gehouden. Net na de Tweede Wereldoorlog vonden de initiatiefnemers het belangrijk om kerkleden te stimuleren om eenheid te zoeken en zich in te zetten voor de kerk en de wereld. De Kirchentag, die om het jaar en steeds in een andere Duitse stad wordt gehouden, moest een ontmoetingsplaats en forum zijn, waar „politieke kwesties, democratie, onderwijs en de geestelijke uitdagingen van de tijd” worden besproken.

Na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 werd het steeds moeilijker om een landelijke bijeenkomst te houden. Dus vonden er Kerkendagen plaats in zowel de Bondsrepubliek Duitsland als in de DDR. In 1997, enkele jaren na de eenwording van Oost- en West-Duitsland, kwam er weer één Kerkendag.

Duitsland kent overigens ook een (oudere en kleinere) Katholikentag. Drie keer organiseerden protestanten en rooms-katholieken in Duitsland een gezamenlijke Kerkendag: de Ökumenische Kirchentag. Die vonden plaats in 2003, 2010 en 2021.

De protestantse Kirchentag in Neurenberg duurt tot en met zondag. Thema is ”Jetzt ist die Zeit („Nu is de tijd”), naar Markus 1:15 in de Luthervertaling.

De Duitse protestantse Kirchentag is volgens de organisatoren meer dan een bijeenkomst: het is een „beweging”. „Met de onderwerpen en discussies heeft de Kirchentag een impact die veel verdergaat dan de dagen van het evenement”, meldt de website van de Kirchentag. „Als een „experimenteel laboratorium” moet de Kirchentag laten zien „wat er mogelijk is” en „ruimte bieden aan nieuwe ontwikkelingen”.

Wat is er in Neurenberg te doen en wie komen er allemaal?

Er hebben zich 50.000 mensen aangemeld, voornamelijk leden van de Evangelische Kirche in Deutschland (EKD), de organiserende kerk. De EKD is het grootste protestantse kerkgenootschap van het land, met zo’n 19,7 miljoen leden. De kerk krimpt jaarlijks met vele tienduizenden leden (vorig jaar zelfs met 370.000) en die ontwikkeling heeft volgens Kerkendagpresident Thomas de Maizière gevolgen voor de bezoekersaantallen van de Kerkendag. Die kan, inclusief daggasten, 100.000 mensen ontvangen, maar dat aantal zal naar verwachting niet worden gehaald. De vorige Kirchentag in Dortmund in 2019, net voor de coronapandemie, trok 80.000 mensen.

Wie worden er verwacht? In ieder geval niet de raadsvoorzitter van de Evangelische Kirche in Deutschland, Annette Kurschus. De kerk maakte dinsdag bekend dat ze vanwege corona verstek moet laten gaan. Naast de vele bezoekers komen er vertegenwoordigers van de politiek, de wetenschap, de media, het bedrijfsleven, de kerk en de samenleving.

Er zijn in totaal zo’n tweeduizend programma-onderdelen, vooral op de ”Markt der mogelijkheden”, waar tal van organisaties zich presenteren. Verder staan er vieringen, paneldiscussies, concerten en theatervoorstellingen op het programma. Kunstenaars exposeren hun werk.

Er komen vaak ”grote namen” naar de Kirchentag, zoals de Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar Desmund Tutu in 2007, de Amerikaanse oud-president Barack Obama in 2017 Bondskanselier Angela Merkel in 2013. Deze editie van de Kirchentag is dat niet het geval, al maakt wel Carsten Breuer, de hoogste generaal van de Duitse Bundeswehr, zijn opwachting. Hij gaat in gesprek over oorlog en vrede.

Er staat ook een discussie gepland over het klimaat. Daaraan nemen minister van Economische Zaken Robert Habeck (Die Grünen), voorzitter van de raad van toezicht van Siemens Energy Joe Kaeser en een klimaatactivist van de ”Last Generation” deel. Op de aanwezigheid van de laatste kwam kritiek, omdat ”Last Generation” wegen blokkeert om aandacht te vragen voor de klimaatcrisis.

Alles en iedereen is dus welkom?

Dat ook weer niet. De organisatie van de Duitse protestantse Kirchentag sloot in maart drie prolifegroepen uit van de informatiemarkt van de Kerkendag. Dat gebeurde vanwege negatieve ervaringen tijdens de vorige Kirchentag, in 2019 in Dortmund. Kerkendagpresident De Maizière wilde daar dinsdag in een interview met de Duitse nieuwsdienst Idea verder niets over kwijt. Alleen dat de Kerkendag „voor het behoud van het leven” is.

Daarnaast besloot het bestuur van de Kirchentag vorige maand dat een tentoonstelling over de ”Nakba”, de vlucht en verdrijving van Palestijnen uit Israël in 1948, niet mag worden getoond.

Het is overigens niet nieuw dat er ruis is rond de Kirchentag. Zo was er in 1999 in Stuttgart onrust over Jodenzending en de liturgie van het avondmaal en in 2014 over het „weren” van Messiasbelijdende Joden.

De volgende Kerkendagen staan in ieder geval al gepland: in 2025 in Hannover en in 2027 in –waarschijnlijk– Düsseldorf.