China wil ’s werelds grootste economie worden; de Verenigde Staten doen er alles aan om dat te voorkomen. Zichtbaar werd dit vooral door toenmalig president Donald Trump, die in 2018 een zogenoemde handelsoorlog ontketende tegen het land. Zijn opvolger, Joe Biden, verhevigde de ‘oorlog’ door de uitvoer van computerchips –ook wel halfgeleiders genoemd– naar China steeds meer aan banden te leggen.

Wat heeft bovenstaande nu met Hoekstra’s bezoek aan China te maken? Wel, Nederland is partij in deze strijd tussen de grootmachten, omdat fabriek ASML in Veldhoven chipmachines maakt en exporteert naar het Aziatische land.

Halfgeleiders worden wel de nieuwe aardolie genoemd. Auto’s, laptops, telefoons: de wereld is dol op deze producten, die als gemeenschappelijk kenmerk hebben dat ze niet functioneren zonder chips.

Veel grondstoffen ervoor worden in China gedolven, maar het gros van de uiterst specialistische productie vindt plaats buiten de Volksrepubliek China. In Taiwan, Japan en Zuid-Korea bijvoorbeeld. En Nederland is dus ook een schakel in dit proces met zijn AMSL-fabriek in Veldhoven. Het bedrijf maakte in 2022 een omzet van 21,2 miljard. China nam zo’n 15 procent van de chipmachines af.

Knoppen draaien

De VS vinden het prima dat ASML deze machines maakt, alleen willen ze niet dat deze naar China gaan. Amerika vreest dat het land er chips mee gaat ontwikkelen voor militaire toepassingen. Onder druk van de VS kondigde het kabinet in maart af dat Nederland exportbeperkingen gaat opleggen aan ASML. Hoe deze beperkingen er exact gaan uitzien, wordt nog uitgewerkt. Ook Japan schaarde zich overigens achter de strenge Amerikaanse regels voor de export van chips.

Zie hier een van de Chinese belangen om een Nederlandse minister uit te nodigen: president Xi Jinping en consorten willen weten of ze nog aan knoppen kunnen draaien om de schade te beperken – en zo ja aan welke.

Prioritaire partner

Nog een reden voor China om met Hoekstra om tafel te gaan, is dat Nederland lid is van de Europese Unie. De verhoudingen tussen China en de EU raakten de afgelopen jaren verzuurd, waarop wederzijdse sancties volgden. Er is China veel aan gelegen om de verhoudingen te verbeteren. Het land wil op z’n minst voorkomen dat de EU meegaat in het Amerikaanse streven om zich economisch te ontkoppelen van de Aziatische grootmacht.

Hoewel Nederland natuurlijk lang niet de grootste EU-lidstaat is, weten ze in China wel goed waar het land ligt. De Chinese premier Li Qiang belde vorige week met premier Mark Rutte en omschreef Nederland in dat gesprek als China’s „prioritaire partner” in de EU. Op Duitsland na handelt China binnen de EU het meest met Nederland. Dat Hoekstra na bezoeken van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, de Franse president Emmanuel Macron en Europese Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen welkom is in Peking, is dan ook geen toeval.

Diverse Chinese media versloegen de komst van Hoekstra. Staatspersbureau Xinhua rept met geen woord over ASML. Wel schrijft het over de handelsrelatie. China en Nederland varen wel bij economische globalisering en vrijhandel, citeerde Xinhua vicepresident Han Zheng, met wie Hoekstra woensdag sprak en die eerder deze maand in Nederland was.

Global Times schaart de Nederlandse beperkingen op de export van ASML naar China onder „enkele incidenten” die de bilaterale relatie hebben beïnvloed, „onder druk van de VS”. De krant citeert expert Cui Hongjian van het China Institute of International Studies, die hoopt dat „Nederland steviger bij zijn eigen standpunt blijft en op basis van zijn eigen belangen stappen onderneemt”.

China Daily steekt in met de oproep van buitenlandminister Qin Gang, Hoekstra’s gesprekspartner van dinsdag. Hij riep Nederland op om zich met China te verzetten tegen economische „ontkoppeling”.

Qin heeft Rutte en Liesje Schreinemacher (minister voor Buitenlandse Handel) uitgenodigd om later dit jaar naar Peking te komen.