Felle flitsen lichten op boven de Oekraïense hoofdstad. Doffe dreunen volgen. Patriotluchtafweergeschut uit de VS, Duitsland en Nederland schakelt in de nacht van maandag op dinsdag zes Kinzhalraketten uit boven Kyiv.

De Russische luchtaanval, vanuit verschillende richtingen, is „uitzonderlijk zwaar”, meldt de Oekraïense generaal Serhiy Popko. Niet eerder lanceerden de Russen achttien raketten, waaronder zes hypersonische Kinzhals, tegelijk op Oekraïne. „Alle raketten zijn onderschept”, zegt de Oekraïense opperbevelhebber Valeri Zaloezjny.

De Russische president Vladimir Poetin blufte eerder dat de zeer geavanceerde raket niet tegen te houden is. Ook VS-president Joe Biden toonde zich bezorgd over de Kinzhal. De uitschakeling is daarom een „beschamende verrassing” voor Poetin, constateren Britse inlichtingendiensten woensdag. Minstens drie Russische wetenschappers die hebben gewerkt aan de ontwikkeling van hypersonische raketten zijn het afgelopen jaar gearresteerd op verdenking van verraad, meldde de Moscow Times donderdag.

Moskou claimt de Patriot te hebben vernietigd. Het luchtafweersysteem is volgens een Amerikaanse regeringsvertegenwoordiger waarschijnlijk beschadigd, maar niet uitgeschakeld. De vraag is of de Oekraïners het geavanceerde systeem zelf kunnen repareren.

De Oekraïnense claim van het neerschieten van zes Kinzhals kan kloppen, zegt defensiespecialist Peter Wijninga van het Haagse Centrum voor Strategische Studies (HCSS). „De Patriot is hiertoe in staat. Het systeem kan negen doelen tegelijk uitschakelen.”

Poetin presenteert de Kinzhal –ontwikkeld tegen vliegdekschepen– als een hypersonische raket. Toch is de Kinzhal niet op eigen kracht hypersonisch, relativeert kolonel b.d. Wijninga. Bijna elke ballistische raket bereikt in de laatste vluchtfase een snelheid van 5 Mach of meer, ruim 6000 km/uur.

Om de Kinzhal een nog grotere hypersonische snelheid en een grote bereik te geven, lanceren de Russen de omgebouwde ballistische Iskanderkruisraket vanaf een jachtvliegtuig. De Kinzhal beschikt daarmee over een hoge startsnelheid, waardoor de totale snelheid in de laatste vluchtfase oploopt tot 7 à 8 Mach, zo’n 8500 tot 10.000 km/uur, schat Wijninga.

De inzet van zware raketten tegen vliegdekschepen in Kyiv toont het Russische gebrek aan gps-geleide kruisraketten. „Rusland beweert te beschikken over echte hypersonische raketten, maar die hebben we nog niet gezien in Oekraïne.” Omdat de zes Kinzhals uit de lucht zijn geschoten, blijft het „koffiedikkijken” welk doel de Russen exact voor ogen hadden.

Onderschepping

De luchtaanval op Kyiv is uitzonderlijk, de onderschepping niet, zegt Wijninga, oud-Patriotcommandant. „De Patriot kan dit al dertig jaar.” Het geavanceerde luchtverdedigingssysteem maakt gebruik van twee types raketten: de Pac-2 tegen kruisraketten en jachtvliegtuigen én de Pac-3 tegen ballistische raketten. „Oekraïne beschikt over beide versies.” Nederland heeft de afgelopen maanden, als onderdeel van de Patriotleveranties door de VS en Duitsland, twee lanceerinstallaties en raketten gestuurd. Of Oekraïne maandagnacht Nederlandse raketten heeft gebruikt, kan Wijninga niet zeggen.

Oekraïne heeft begin deze maand voor het eerst een Kinzhal onderschept met een Patriot. De Russische aanval was naar verluidt gericht op de lanceerinstallatie zelf.