Hij spreekt van een „spagaat”, omdat ProRail desondanks steeds meer werk moet verzetten om Nederland na 2030 per spoor bereikbaar te houden. ProRail schat in dat de vertragingen ontstaan in de periode tussen 2025 en 2029. Ook de onzekerheden over wet- en regelgeving spelen een rol. Daarbij verwijst het spoorbedrijf bijvoorbeeld naar beleid omtrent stikstof. „Maar met alle internationale uitdagingen waar de wereld mee kampt, is dat bijna niet te doen”, aldus Voppen.

Innovaties

Ook het afgelopen jaar zag het spoorbedrijf de hoeveelheid werk al toenemen, met 20 procent ten opzichte van 2021. Voor dit jaar komt daar nog eens 20 procent bovenop, iets wat volgens ProRail „gezien alle omstandigheden niet haalbaar” is. In de toekomst zal de vraag naar openbaar vervoer bovendien toenemen, verwacht Voppen. ProRail wil daarom, samen met spooraannemers en ingenieursbureaus, inzetten op slimme uitbreiding en innovaties. Daarbij kan onder meer worden gedacht aan nieuwe stations en stationsuitbreidingen.

De projecten die ProRail niet kan uitvoeren, verschuiven naar een later moment. Toch probeert het bedrijf de percentages naar beneden te krijgen. De komende tijd wil ProRail samen met andere marktpartijen kijken hoe dat mogelijk is, om zo uiteindelijk uit te komen op 15 procent projecten die vertraging oplopen.

ProRail verspijkert jaarlijks voor ongeveer 1,3 miljard euro aan spoorprojecten. In 2025 groeit dit naar 1,8 miljard euro. Daarom is het volgens Voppen „alle hens aan dek om dat voor elkaar te krijgen”. Om het personeelstekort te lijf te gaan, is ProRail onlangs onder meer gestart met een pilot-mbo-opleiding voor technici. Daar wil het bedrijf zij-instromers opleiden tot bijvoorbeeld monteur treinbeveiliging of energievoorziening.

Maar het materiaaltekort blijft volgens ProRail ook dit jaar een rol spelen. Dat ontstond door de na-ijlende effecten van de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne, die impact hadden op de beschikbaarheid, levertijden en kosten van materialen.

Uitzonderingspositie

Pro Rail zou graag een uitzonderingspositie willen voor bepaalde regels om vertragingen van spoorprojecten te voorkomen. Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) en reizigersorganisatie Rover vinden eveneens dat de spoorbeheerder uitgezonderd moet worden van „strenge bouwregels” van de overheid.

MOB-voorzitter Johan Vollenbroek vindt de uitzonderingspositie een goed idee. „De stikstof die daarbij vrijkomt stelt niks voor vergeleken met de veehouderij.” Volgens Vollenbroek ligt het stikstofprobleem vooral bij die laatste sector. De voorzitter vindt daarom dat ProRail niet belast moet worden met bouwregels rondom stikstof. „Die hebben al last van de dassen.”

Rover vindt dat het spoor prioriteit zou moeten krijgen boven andere projecten die met de weg te maken hebben. „Mocht het helpen als andere projecten extra vertraging oplopen zodat het spoor vooruit kan, dan is het aan het kabinet om duurzaam vervoer het voordeel te geven. Vooral met de huidige stikstofproblemen is het belangrijk dat de spoorwegen vooruit kunnen”, aldus Rover.

Begrip

De zorgen van spoorbeheerder ProRail over vertraging bij de uitvoering van veel spoorprojecten zijn niet nieuw voor de Nederlandse Spoorwegen. Een woordvoerder zegt enerzijds begrip te hebben voor de „moeilijke situatie” waarin ProRail verkeert. „Tegelijkertijd is dit geen goed nieuws voor de reizigers. We vertrouwen er daarom ook op dat ProRail er alles aan doet om zoveel mogelijk werk af te krijgen.”