Verticaal groenten en kruiden kweken groeit als kool

Wie de kweekcel van vertical farmer Growy binnenstapt, moet even wennen aan het rode licht. Na een kwartiertje zijn de ogen eraan gewend en voelt daglicht weer een ogenblik onwennig. Laura van de Kreeke, die samen met vader Ard het hightechbio-bedrijf runt, is die overgangen gewend. De kweekcel is het kloppend hart van het bedrijf waar de nieuwste technieken de productie opdrijven. „We oogsten dertien keer per jaar”, vertelt Laura. Eén vierkante meter vloeroppervlak van de loods op het industrieterrein bij Amsterdam levert dertig keer zoveel op omdat er op dertig etages groenten en kruiden groeien. Dat kan alleen door volledige beheersing van het klimaat. „Het is hier altijd 20 juni”, is een van de gevleugelde uitspraken van haar vader. ![19254101.JPG](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/19254101_d5433f34aa.JPG)---Kweekcel. beeld Theo Haerkens--- Met ledlampen worden kleur en hoeveelheid aangepast aan de behoefte. Een robot regelt de temperatuur en het licht. Hij geeft ook voeding en water. „Achter het computerscherm houden we alles nauwkeurig in de gaten”, vertelt Laura. Met een camera wordt permanent gespeurd naar ziekten en plagen. Beschermende kleding en desinfectie van materialen maken bestrijdingsmiddelen overbodig. Zaden worden met ultraviolet licht ontdaan van ziektekiemen. „Tegen schimmelvorming voegen we wat waterstofperoxide toe aan de nutriënten, dat valt na verloop van tijd uiteen in onschadelijke producten”, legt Laura uit. ## Broccoli Het zaad wordt uitgestrooid op een dun bedje van watten. Na twee weken kan worden geoogst. Laura plukt wat radijs, niet meer dan een paar blaadjes, waar de aangenaam scherpe smaak al in zit. Dat is voldoende voor restaurantkoks, die willen de smaaksensatie en niet per se het rode knolletje, legt ze uit. „Sla oogsten wij als een ander de plantjes nog zou verspenen.” Het bedrijf weet waar het heen wil. „Een volle krop sla of een broccoli kunnen we nog niet leveren, maar dat komt nog wel”, stelt Laura. „Bladgroente groeit en rendeert snel. We zijn al bezig met aardbeien; tomaten hebben een te lange groeitijd.” Op den duur wil Growy ook eigen zaad. De zaden die Growy nu gebruikt zijn geproduceerd voor kassen of de koude grond. „Ze zijn bestand tegen vraat, ziekten of schommelingen in het weer die wij niet hebben.” ## Kringloop Ard van de Kreeke, een man die zijn sporen heeft verdiend in de duurzame landbouw, zoekt hier sinds april 2019 samen met zijn dochter naar een alternatieve en intensieve manier om groente te telen. Dat gaat goed: dochterbedrijf Chefs Farm maakt al winst. Het levert meer dan vijftig soorten sla en kruiden aan een honderdtal restaurants. ![19254099.JPG](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/19254099_626901cf75.JPG)---Laura van de Kreeke in de kweekcel van Growy Vertical Farming. beeld Theo Haerkens--- Uiteindelijk wil Growy af van de distributie. Ard: „Als je groente produceert naast de supermarkt, heb je geen distributie nodig.” Organisch afval van de supermarkt hoeft niet te worden afgevoerd, maar kan in een vergister worden verwerkt om er nieuwe energie uit te halen en voedingsstoffen voor de plantjes. „Het ideaal van een volledige kringloop komt zo dichterbij”, zegt hij. In de productiehal oogsten medewerkers met een schaar de blaadjes uit een goot. „Dit is handwerk omdat de chefs heel specifieke eisen stellen”, verklaart Ard. In het nieuwe complex dat in het Amsterdamse Havengebied wordt gebouwd, wordt alles verder geautomatiseerd. ## Koeweit De verhuizing naar het Havengebied volgt op het openen van filialen in Koeweit en Singapore. Ard: „Daar waren ze al bezig met vertical farming, maar de energieprijzen waren funest voor die bedrijven waardoor wij ze konden overnemen.” Growy produceert zelf energie met zonnepanelen, windmolens en een vergister die organisch afval omzet in gas en stroom. Growy wil naar plaatsen in de wereld waar het lastig is om groente te telen. In het Midden-Oosten is het te heet en de stadstaat Singapore heeft nauwelijks ruimte. „Wij zijn geen vervanging, maar een aanvulling op het werk van de gewone boer.” In Amerika moeten vijftig vestigingen komen die volgens één concept worden opgezet ‘als kasten van Ikea’, schetst vader Van de Kreeke. Growy werkt samen met universiteiten, leveranciers en kassenbouwers. „We willen dat ook gewone bedrijven profiteren van ons onderzoek.” Het bedrijf heeft in de vier jaar dat het bestaat stappen gezet waar vader en dochter aanvankelijk niet aan durfden te denken. Zoals de robot die voortdurend met nieuwe data wordt gevoed en uiteindelijk zelfstandig moet werken. Ze verwachten veel van artificial intelligence. In Amsterdam werken negentig mensen. „In de nieuwe vestigingen willen we toe kunnen met twee technici die de zaak aan de gang houden als er een schroefje los zit. De besturing kan centraal vanuit Amsterdam.”

Verticaal groenten en kruiden kweken groeit als kool

Groen & duurzaamheid

RD.nl in uw mailbox?