Volgens de adviesraad zijn er nieuwe uitdagingen die de volksgezondheid bedreigen. Voorbeelden zijn een verslechterd milieu en klimaat, infectieziekten en de energiecrisis en inflatie door de oorlog in Oekraïne. „Deze ontwikkeling raakt niet alleen het leven van individuele personen, maar ook de samenleving als geheel.” Zogenoemde sociale determinanten van gezondheid, zoals wonen, werk, inkomen, onderwijs en leefomgeving, moeten centraal staan in de zorg voor de volksgezondheid. Aandacht voor leefstijl en gedrag alleen is volgens de RVS onvoldoende.

Het aanstellen van een regeringscommissaris moet de focus onder meer leggen op de lange termijn. Ook moet zo over domeinen heen samen worden gewerkt. „Tegelijkertijd is nodig dat de stem van de samenleving niet alleen meer gehoord en begrepen wordt, maar dat de diverse stemmen ook meer sturend worden voor de verbetering van de publieke gezondheid”, aldus de raad.

De RVS adviseert ook gezondheidsdoelen wettelijk vast te leggen. Zo kan de overheid worden aangesproken op het behalen van deze doelen. Het advies is ook fors te investeren in onder meer de bemensing van GGD’en en gemeenten.

Koepelorganisatie GGD GHOR Nederland zegt „blij” te zijn met de aandacht voor publieke gezondheid die de RVS vraagt. De organisatie vraag het kabinet „een leidende rol” te nemen in het uitvoeren van de aanbevelingen uit het advies.

Een regeringscommissaris kan volgens de koepelorganisatie „de brede inzet op gezondheid verbeteren”. Maar daarvoor is goede samenwerking met de regio’s en de 25 GGD’en wel belangrijk. „Dat kan de commissaris niet alleen op landelijk niveau bereiken.”

De RVS stelt ook dat er „grote verschillen” zijn tussen GGD’en in wat ze beschikbaar hebben aan „mensen, middelen en slagkracht”. GGD GHOR zegt dat beeld te herkennen. „GGD’en zijn regionaal gefinancierd, omdat gemeenten opdrachtgever zijn”, zegt een woordvoerder. Dat heeft volgens hem voordelen, maar inderdaad ook „beperkingen”.