Johannes Comander of Dorfmann (ca. 1484-1557) is niet de bekendste reformator. Toch plaatsen de Zwitsers hem graag naast Maarten Luther en Huldrich Zwingli. „Commander is voor Graubünden wat Maarten Luther is voor Duitsland of Zwingli voor Zürich”, stellen de organisatoren.

Comander bezocht in zijn jeugd de Kloosterschool in St. Gallen en studeerde daarna aan de universiteit van Bazel. Daar kwam hij in contact met het gedachtegoed van Zwingli. Hij werd priester in Escholzmatt, een plaats tussen Bern en Luzern.

Zwingli

In 1523 was de leer van de Reformatie ook doorgedrongen in het berggebied van Graubünden, het oostelijkste kanton van Zwitserland. Het stadsbestuur van Chur steunde de gereformeerde leer en nodigde Comander in 1523 uit naar de stad te komen en dat deed hij. Comander had in deze tijd voortdurend contact met Zwingli. Een deel van de correspondentie tussen de twee is bewaard gebleven.

Comander was ook een van de grondlegger van de Verklaring van Godsdienstvrijheid die drie Zwitserse kantons in 1526 tekenden. Die maakte het mogelijk voor alle mensen in Graubünden om vrij te kiezen tussen de twee religies –gereformeerd of rooms-katholiek–, ongeacht status of geslacht. „Daarmee werd ook de basis gelegd voor het democratisch bestel” in het gebied, stellen de organisatoren. „Dankzij Comander zijn belangrijke politieke, sociale en culturele bewegingen op gang gekomen.”

Een belangrijk moment was ook dat Comander in 1526 voor het eerst het heilig avondmaal bediende in Chur. Hij stond in zijn visie op het sacrament, in de lijn van Zwingli: het avondmaal als herdenkingsmaal.

In 1526 publiceerde Comander net als andere reformatoren stellingen over de nieuwe leer. Hij verdedigde die tijdens godsdienstgesprekken die dat jaar in het Zwitserse Ilanz werden gehouden.

Catechismus

Comander verwierf aanzien in het kanton. Zo was hij in 1537 voorzitter van een synode en werkte hij met de andere bekende Zwitserse reformator Heinrich Bullinger aan de vormgeving van de kerkstructuur op reformatorisch grondslag in Graubünden. Samen met zijn collega in Chur, Johannes Blasius, publiceerde hij ook een catechismus, waarvan alleen een vertaling in het Reto-Romaans –een oude Alpentaal– bewaard is gebleven.

In 1545 stelde Comander de Churse kerkorde op. Samen met een andere collega, Philipp Gallicius, schreef hij in 1553 de Confessio Raetica, die later naar de achtergrond verdween door de komst van de Confessio Helvetica.

Programma

In Chur is dat alles genoeg reden om Comander dit jaar –vijf eeuwen na zijn komst– te eren en te gedenken. De activiteiten beginnen eind april met een dispuut, een discussie, naar het voorbeeld van de oude godsdienstgesprekken. „Theologen, historici en de voorzitter van de Zwitserse Evangelisch-Reformierte Kerk bespreken onderwerpen als de vrijheid van geloof, het samenleven van kerk en gemeenschap, en kerk en staat”, belooft de protestante kerk in Chur.

En verder? Toneelspelers vertellen komende zomer het verhaal van Comanders leven. Er zijn lezingen, orgelconcerten en thema-avonden, onder andere in de naar de reformator vernoemde Comanderkerk (geopend in 1957) in Chur. In het najaar volgen kinderactiviteiten. Later dit jaar gaan ook de deuren open van het Antistitium, de historische pastorie.

De Zwitsers trekken een flink bedrag voor de herdenking uit: 850.000 Zwitserse frank, ruim 860.000 euro. De kerk in Chur draagt 250.000 frank bij. De rest bekostigen het kanton, de stad en donateurs.