„Zonder luchtvervuiling was opwarming al 1,8 graad”
Zonder het afkoelende effect van luchtvervuiling zou de aarde nu al 1,8 graad opgewarmd zijn. Dat zegt klimaatonderzoeker Leon Simons, verbonden aan de Nederlandse tak van de Club van Rome. Simons doet onderzoek naar de invloed van het vervuilende zwaveldioxide op het klimaat.
Zwavel staat niet goed op het netvlies van de wetenschap, stelt Simons. „In het IPCC-klimaatrapport dat deze week verscheen, stond het niet één keer genoemd. Onvoorstelbaar.”
Waarom maakt u zich daar druk over?
„In 2020 is er een ban gekomen op hoogzwavelige stookolie voor de scheepvaart. Daardoor is er wereldwijd veel minder uitstoot van zwaveldioxide. De snelheid van opwarming kan daardoor de komende jaren verdubbelen. Zwavelverbindingen in de lucht zorgden namelijk voor afkoeling.”
Hoe zit dat precies?
„De scheepvaart was verantwoordelijk voor zo’n 10 procent van de wereldwijde uitstoot van zwaveldioxide. Maar in werkelijkheid was het aandeel aan de afkoeling veel groter. De uitstoot vond plaats op plekken waar de lucht normaal gesproken zeer schoon en dus onbewolkt was. Relatief zorgde zwaveloxide dus voor extra wolkvorming. Wolken zorgen voor minder zoninstraling en dus afkoeling.
De plotselinge beperking van zwavel in stookolie zorgt voor een schokeffect met snelle opwarming. Dat heet wel de termination shock.”
Is die opwarming al gemeten?
„Satellieten namen een enorme toename waar van de absorptie van zonlicht in een groot gebied dat vooral veel oceaan bevat. Het gebied strekt zich uit van Azië tot West-Europa, zo’n 11 procent van het aardoppervlak. Dit stuk absorbeerde tussen 2019 en 2022 per vierkante meter aard- of oceaanoppervlak 3 Watt aan warmte meer. Het gaat in totaal dus om gigantische hoeveelheden energie. Om dat een beetje inzichtelijk te maken: dat is dus alsof er in 2022 in dat gebied op elke hectare 30 straalkachels dag en nacht aanstonden.”
Kan er geen andere oorzaak zijn van de extra opname van de zonnewarmte?
„Om dat met zekerheid vast te stellen is meer onderzoek nodig. Het is in ieder geval zeer opvallend dat de enorme stijging direct plaatshad na het instellen van de ban op zwavelhoudende stookolie.”
Hoe komt het dat zwaveldioxide niet goed op het netvlies staat?
„De uitstoot van zwavel koppelen wetenschappers aan de verbranding van fossiele brandstoffen in het algemeen. Het gaat voorbij aan het feit dat die uitstoot relatief eenvoudig beperkt kan worden, terwijl het verbranden van fossiele brandstoffen doorgaat. Zoals nu boven de oceanen gebeurt. Daarom zit de termination shock nog niet goed in de meeste klimaatmodellen. De opwarming kan de komende jaren flink gaan uitpakken. Hoewel de onzekerheden groot blijven.”
