De staatkundig gereformeerden zijn bijeen op een van de hoogste verdiepingen van het provinciehuis in Utrecht. Tientallen mensen verzamelen zich rond 21.00 uur voor het scherm waar de exitpolls verschijnen. Noord-Holland is als eerste aan de beurt. Hier doet de SGP niet mee. Er klinkt alom verbazing wanneer BBB daar de grootste blijkt te zijn. Als dit al voor Noord-Holland geldt, waar relatief weinig boeren wonen, wat moet dat dan voor provincies betekenen met meer agrariërs?

Tweede Kamerlid Chris Stoffer zegt in een eerste reactie dat het een kwestie van afwachten is hoe BBB het in de provinciebesturen gaat doen. „Normaliter neemt de grootste partij daarbij het voortouw.” Stoffer schat in dat de BBB stabieler is dan Forum voor Democratie vier jaar geleden was. Dat denken meer SGP’ers. Zo ook André Flach, de nummer 4 bij de Tweede Kamerverkiezingen van twee jaar geleden. Volgens hem waren deze verkiezingen „een referendum over het stikstofbeleid”.

Peter Schalk, fractievoorzitter van de SGP in de Eerste Kamer, denkt dat de uitslagen tot steeds grotere spanningen zullen leiden tussen de coalitiepartijen in de Tweede Kamer. Of er ooit een kabinet Rutte V komt? „Dat zou me zeer verbazen. Ik ga daar niet vanuit.” Schalk is benieuwd hoe de coalitie nu verder zal omgaan met omstreden dossiers als stikstof. Schalk is blij met de relatief trouwe achterban die de SGP is blijven steunen.

Verdrietig

De nummer 2 van de SGP in de Eerste Kamer, Diederik van Dijk, is er lang niet zeker van dat zijn zetel behouden blijft. Hij noemt de uitslagen een teleurstelling voor de SGP en voor hemzelf. „De tweede zetel is nu ver uit de buurt.” Hij vindt het „verdrietig” dat de christelijke partijen „opnieuw dalen”. Dat is volgens hem nadelig op onder andere medisch-ethische dossiers. Wel noemt hij BBB, de grote winnaar, minder progressief dan partijen als D66, GroenLinks en PvdA. Van Dijk verwacht dat er op onder andere het stikstofdossier stevige debatten komen binnen de provincies.

Intussen verschijnt D66-leider Sigrid Kaag op het grote scherm. Kaag: „We hebben deze campagne gevoerd op de manier die bij ons past: op de inhoud.” Bij de SGP klinkt luid hoongelach. Een zelfde lot valt FVD-leider Baudet een tijdje later ten deel.

SGP-voorman Kees van der Staaij ziet in de uitslagen dat de kiezer duidelijk iets anders wil dan de huidige coalitie. „De kiezer wil minder de tekentafel en meer de praktijk.” Van der Staaij feliciteert BBB. „Die partij heeft een grote verantwoordelijkheid om de resultaten om te zetten in bestuurskracht.” Wat de eigen partij betreft ziet Van der Staaij een stabiel beeld. „Ondanks de hogere opkomst hebben we het goed gedaan.” Van der Staaij vindt dat de landelijke coalitie zich anders zal moeten opstellen op onder andere het stikstofdossier. „Deze uitslag is voor de coalitie niet te negeren.”

Waterschap

Intussen dreigen de waterschapsverkiezingen onder te sneeuwen. Bert van Vreeswijk zit al 25 jaar in het waterschap Vallei en Veluwe, waarvan 12,5 jaar als dagelijks bestuurder. Hij kijkt uit naar de uitslagen die donderdagmiddag bekend zullen worden. De SGP bezet in Vallei en Veluwe twee zetels. Van Vreeswijk staat op de tweede plek. „In ons schap bevindt zich het grootste natuurgebied van Nederland, de Veluwe. Ook zitten veel boerderijen in de buurt van Natura 2000-gebieden. Het waterschap vervult een belangrijke rol.”