Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dinsdag in een onderzoek naar oplossingen voor toekomstige waterproblemen.

De bouw van waterkrachtcentrales is een van de grote dilemma’s die het rapport schetst. Enerzijds moeten die centrales voor duurzame energie gaan zorgen, maar tegelijk zorgen de dammen voor enorme problemen. Zo ontstaat er niet zelden ruzie tussen landen over het water en hebben de dammen grote ecologische gevolgen.

Zandhonger

Een wat minder bekend probleem van zulke centrales is de erosie –oftewel het wegslijten– van de delta. Hoe dat zit? Dammen van centrales houden wereldwijd tussen de 50 en 75 procent van het zand en grind tegen. Dat gooit het natuurlijke systeem in de war. Want wat dammen tegenhouden spoelt niet naar de monding van de rivier. Zonder nieuw sediment erodeert de delta sneller onder de kracht van het zeewater. Dit probleem heet wel sediment- of zandhonger. Projectleider Willem Ligtvoet van het PBL: „De Nijldelta erodeert al jaren. Egypte dumpt rotsblokken om het tekort aan sediment op te vangen.”

De onderzoekers stellen voor om nergens ter wereld nog grote, nieuwe dammen te bouwen. In plaats daarvan zien de onderzoekers ruimte voor zo’n 2100 kleine waterkrachtinstallaties.

Zoetwatervoorraad

Een ander waterprobleem is de slinkende zoetwatervoorraad op aarde. Steeds meer gletsjers smelten weg. De hoeveelheid bruikbaar water staat volgens het rapport onder grote druk. In sommige gebieden in de wereld –zoals Saudi-
Arabië– is het grondwater al met tientallen meters gedaald. De onderzoekers becijferen dat het wereldwijd gebruik van water naar beneden kan. Met wel 40 tot 50 procent. Daarbij is een belangrijke rol voor de landbouw weggelegd, die wereldwijd verantwoordelijk is voor zo’n 80 procent van het watergebruik. Verbeterde irrigatietechnieken en restricties kunnen helpen. In de meeste landen mag de landbouw nu nog onbeperkt water gebruiken.

In droge gebieden is waterproblematiek aan de orde van de dag. Nu al leven circa 200 miljoen mensen in gebieden met een jaargemiddelde temperatuur van meer dan 29 graden. Door klimaatverandering neemt de leefbaarheid van steeds meer gebieden af. In 2070 zullen naar verwachting meer dan 1 miljard mensen in gebieden leven met ernstige hitte en droogte. Toch zien de onderzoekers ook in deze gebieden kansen. Door efficiënter met water om te gaan kan de voedselproductie in droge gebieden worden verdubbeld, terwijl het watergebruik bijna kan worden gehalveerd.

Structurele aandacht

Het rapport zoomt verder bijvoorbeeld in op bodemdaling, overstromingen en watervervuiling. Zulke waterproblemen worden alleen maar groter door de groeiende wereldbevolking, verdere intensivering van het landgebruik, verstedelijking en klimaatverandering.

Het PBL pleit er in het rapport voor om het watersysteem het uitgangspunt te maken van beleid. Bij alle investeringen en ruimtelijke ontwikkelingen moet er oog zijn voor de waterproblemen van de toekomst. Verder pleit het PBL ervoor dat water structurele aandacht van de Verenigde Naties krijgt. Het rapport wordt eind maart ook gepresenteerd bij het International Panel on Deltas and Coastal Zones, tijdens de VN Water Conferentie in New York. Nederland organiseert de conferentie samen met Tadzjikistan.