Kerk & religieChristelijke cursus

Met Paulus en Plato in de Goudse synagoge de diepte in

Hoe heeft het spreken van Paulus te maken met de filosofie van Plato? Cursusleider dr. Bart Jan Spruyt neemt tijdens een leeravond cursisten aan de hand bij zingevingsvragen en bespreekt teksten uit de geschiedenis.

Bastiaan van Soest

23 February 2023 08:59Gewijzigd op 23 February 2023 13:33

Dr. Bart Jan Spruyt spreekt tijdens een leeravond van ”De Leskamer” in de voormalige synagoge aan de Turfmarkt in Gouda. beeld Martin Droog

De voormalige synagoge aan de Turfmarkt in Gouda zit helemaal vol. Ruim 120 mensen zijn bij elkaar gekomen op een volgeboekte avond, georganiseerd door ”De Leskamer”. De synagoge doet tegenwoordig dienst als kerkgebouw. Het thema van de cursusavond is: ”Hoe gingen christenen uit de tijd van de Vroege Kerk om met de omringende filosofieën en wetenschap?” Spruyt, docent kerkgeschiedenis aan het Hersteld Hervormd Seminarie, haalt deze avond Plato voor het voetlicht.

Spruyt: „Plato leefde in de bloeitijd van de Atheense democratie, filosofie, tragedies en architectuur. Hij stak met kop en schouders boven zijn tijdgenoten uit. Door zijn denken en filosoferen is hij inhoudelijk heel dicht bij het christelijk geloof gekomen.”

Spruyt neem zijn hoorders mee aan de hand van het vooraf toegestuurde lesmateriaal. Geritsel van papieren –de cursisten kijken al dan niet digitaal naar de afbeelding van een grot. Spruyt legt Plato’s idee uit: „We wonen onderin een grot, vastgeketend met ons hoofd. Je ziet enkel een blinde muur waarop een vorm van een vaas zichtbaar is. Achter je zijn mensen, maar je ziet ze slechts als schaduwen, door de lichtbron die van boven komt. Oftewel: wat je ziet is maar een vervorming, niet meer dan een schaduw, van hoe de dingen werkelijk zijn.”

„Kunt zich een idee vormen van een volmaakt, rechtvaardig mens?” vraag de cursusleider. Liefde, geduld en eerlijkheid zijn kenmerken die de cursisten aandragen. Spruyt: „We kunnen ons een idee vormen door eigenschappen op te sommen, maar de werkelijkheid is hooguit een schaduw van het idee. Hoe zou het zijn als er hier zo’n rechtvaardige binnenstapt? Volgens Plato zouden we hem kruisigen.”

Afgoderij

Na de pauze leest Spruyt met de zaal Handelingen 17. Paulus vindt in de religiositeit en de filosofie van de mensen in Athene een aanknopingspunt om over de God van Israël te spreken. Spruyt: „Van die God hadden de Atheners een vermoeden, maar ze kenden Hem niet. De schaduwen verwezen naar de idee van God.”

De cursusleider gaat wat dieper in op de houding van Paulus. „Kijk wat Paulus doet op de Areopagus. Paulus had kunnen zeggen: „Ik, Paulus, een Jood, geloof in de God van Israël, geopenbaard in Zijn Zoon. Zou dit geloof een plekje kunnen krijgen, wat onderlinge waardering en tolerantie?” Dat doet hij niet. Zijn prediking is niet gericht op aanpassing en inkapseling. Hij zegt: het vermoeden dat jullie hebben van God is waar. Ik weet wie Hij is. Hij is onze Schepper en Hij is onze Rechter. Daarom: bekeer je!”

Zuil

Marten en Annemee uit Ouderkerk aan de IJssel bezoeken de avond. Belangrijk, vinden ze. „Je kunt er veel van leren in een tijd vol vragen en onrust. Spruyt is een boeiend spreker. We merken in onze vriendenkring ook dat verdieping in de christelijke geschiedenis een belangrijk thema is.” Een jongeman uit Gouda –„geen naam graag”– kent de cursusleider van het Conservatief Café. „Reden genoeg voor mij om te komen. Je wordt door de verhalen meegenomen door de tijd heen. Ik denk dat we deze duiding echt nodig hebben.”

Hoe verklaart Spruyt zelf de grote opkomst? „Ik denk dat mensen zichzelf op een kantelpunt in de tijd zien. Er is veel aan hand, de reformatorische zuil brokkelt af. Mensen zoeken naar antwoorden en zingeving in een wereld waarin veel onzeker is.”