Schaatsbanen staat water aan de lippen
Net als tulpen, molens en klompen, hoort schaatsen onlosmakelijk bij Nederland, vindt verenigingsvoorzitter Dennis van Rijswijk. Maar wat als kunstijsbanen moeten sluiten vanwege de energiecrisis?
Vorig jaar september leek het er even op dat er, in het slechtste geval, 8 van de in totaal 22 kunstijsbanen in Nederland moesten sluiten vanwege de gestegen energieprijzen. De Koninklijke Nederlandse Schaatsbond (KNSB) sprak over een rampscenario. De grootste druk is nu echter van de ketel. Inmiddels staat de Haagse politiek niet onwelwillend tegenover een overbruggingssubsidie van 28 miljoen euro voor de jaren 2022 en 2023. Ondertussen broeden de exploitanten op een duurzaamheidsslag die de kostenkant moet verlagen.
„Vrijwel alle sportcomplexen zijn eigendom van de gemeente”, weet Dennis van Rijswijk, voorzitter van de overkoepelende belangenorganisatie Vereniging Kunstijsbanen Nederland (VKN). „Die gebouwen zijn op energiegebied best efficiënt omdat ze al bijna volledig van het gas af zijn. Maar er is nog zeker winst te behalen.”
Een nog niet-afgeschreven pand slopen en vervolgens een nieuw complex plaatsen is kapitaalvernietiging, vindt Van Rijswijk. „Voor verduurzamen, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen, is een politieke meerderheid nodig. We vinden dat de lastendruk verdeeld moet worden over de verschillende gebruikers, dus over de exploitant, eigenaar en sporters. Hiervoor zijn nieuwe contractuele afspraken nodig in exploitatieovereenkomsten, want die passen inmiddels niet meer in het huidige tijdsbeeld.”
Ook de ijsbaanmanagers zelf zijn bereid om gezamenlijk te kijken welke milieutechnische maatregelen ze nog zouden kunnen nemen. Van Rijswijk: „Die zijn trouwens per locatie verschillend. In die tussentijd is extra geld van de overheid nodig om de gestegen energiekosten te kunnen betalen. Die bereidwilligheid lijkt er nu er wel te zijn bij de landelijke politiek. Het zou daarnaast ook logisch zijn om omliggende gemeenten financieel bij te laten dragen. IJsbanen hebben namelijk een regionale functie.”
Dordrecht
Er is inmiddels al het nodige gebeurd om de kosten te verlagen en de inkomsten te vergroten. Van Rijswijk noemt als voorbeeld Sportboulevard Dordrecht, waar hij zelf manager is. „De warmte die vrijkomt bij het maken van de ijsvloer, gebruiken we om ons zwembad en de sportzalen te verwarmen. De tarieven voor individuele gebruikers hebben we met 15 procent verhoogd. Voor de verenigingen zijn de prijzen beschermd. Grotere prijsstijging is niet mogelijk, want dan haken mensen af. Alles wordt namelijk duurder, ook de boodschappen. Dan kiezen mensen toch eerst daar voor. Maatschappelijk belang van sport en verenigingen onderschat de politiek volledig.”
Tariefstijging zorgt niet alleen voor minder bezoekers –en dus minder inkomsten– maar heeft ook maatschappelijke gevolgen, benadrukt de sportmanager. „Tijdens corona waren kunstijsbanen een van de weinige plekken waar nog gesport kon worden. Dat zorgde voor een enorme toename van schaatsers. Schaatsen is een laagdrempelige activiteit. Iedereen kan het leren en overal is wel een kunstijsbaan in de buurt. De meeste schaatsers doen dat gemiddeld tweemaal per week. Het hoort bij onze cultuur en traditie, net als tulpen, klompen en molens. Zodra het een paar nachten gevroren heeft haalt iedereen zijn ijzers uit het vet en zijn ze niet aan te slepen. Het is ook prachtig om te zien hoe creatief mensen zijn op het ijs. In Dordrecht kan zelfs in de zomer geschaatst worden.”
Schaatsnatie
Er zijn zo’n 2,5 miljoen Nederlanders die regelmatig gebruikmaken van kunstijsbanen, stelt de voorzitter. „Maar zodra het vriest gaat heel Nederland het ijs op. Stel nu dat een groot deel van de banen moet sluiten, dan is het afgelopen met Nederland als schaatsnatie.”
Dat de meeste schaatsbanen het water aan de lippen staat –„de marges zijn nooit groot geweest”– legt Van Rijswijk uit aan de hand van de cijfers van de Dordtse Sportboulevard. „In 2021 betaalden we jaarlijks 800.000 euro voor energie. Vorig jaar was dat 2,7 miljoen euro; prijspeil september 2022.”
Toch is Van Rijswijk nog positief gestemd. „De politiek wil ons wel steunen, maar zoekt duidelijk nog naar de juiste invulling. En voor de toekomst zijn nieuwe energiezuinige technieken de oplossing. In Leiden wordt nu bijvoorbeeld gebouwd aan de eerste klimaatneutrale ijsbaan van Nederland. Maar wat we nodig hebben is tijd; 78 jaar investeren gooi je toch niet zomaar weg?”
