Volgens Greenpeace zijn de plannen die het kabinet onlangs presenteerde ontoereikend. Het kabinet zet in op de vrijwillige uitkoop van zogeheten piekbelasters, bedrijven die veel uitstoot op natuurgebieden veroorzaken. Dat is volgens de milieuorganisatie „veel te vrijblijvend”.

„Ons geduld is op”, zegt Greenpeace-directeur Andy Palmen. Hij zegt liever geen rechtszaak te willen, maar verwacht niet dat de eisen van zijn organisatie nu worden ingewilligd. „Als de politiek het niet kan oplossen, en dat kunnen ze al jaren niet, dan moet de rechter zeggen wat er moet gebeuren.”

In 2021 verstuurde Greenpeace ook al een brief met eisen naar het kabinet. Daarop volgden toen meerdere gesprekken met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). „Dat gaf de indruk dat het kabinet het ging aanpakken”, legt advocaat Kloostra uit. In het coalitieakkoord werden vervolgens de stikstofdoelen voor 2030 aangescherpt. Ook ging Johan Remkes weer aan de slag als bemiddelaar in het slepende dossier. Dat proces heeft Greenpeace afgewacht. „Maar de tijd raakt op”, zegt Kloostra.

Dat rond kwetsbare gebieden voor eind 2025 actie moet worden ondernomen, was vorig jaar ook de conclusie van een gespecialiseerde taakgroep waarin wetenschappers, natuurbeheerders en de overheid samenwerken. Zij wezen negentien habitattypes aan waar het stikstofprobleem „zeer urgent” is. Het gaat onder meer om oude eikenbossen, hoogveenlandschappen, grijze duinen en stuifzandheide.

Door te veel stikstof verzuurt de bodem en lossen stoffen als calcium op. Dat kan volgens eerder onderzoek slecht uitpakken voor vogels, die door calciumgebrek sneller hun pootjes breken en eieren leggen met dunnere schalen. Bepaalde soorten, zoals gras en brandnetels, gaan harder groeien door een hoge stikstoftoevoer. Andere plantensoorten worden daardoor verdrongen en dat heeft weer nadelige gevolgen voor insecten.

Als wordt gesproken over stikstof gaat het eigenlijk om de stikstofverbindingen ammoniak, dat voor het overgrote deel afkomstig is van de landbouw, en over stikstofoxiden. Die worden bijvoorbeeld door benzine- en dieselauto’s en fabrieken uitgestoten.

Ook ecoloog Roland Bobbink, die in opdracht van Greenpeace onderzoek deed, vindt dat haast is geboden: „De natuur kan echt niet langer wachten, anders zijn desastreuze en onomkeerbare gevolgen niet meer te voorkomen.”