De leegloop van met name gereformeerde kerken heeft de laatste jaren geleid tot een spectaculaire toename van het aantal charismatische kerken, met name van de pinksterbeweging. Uit de volkstelling van 2001 blijkt dat maar liefst 40 procent van de bevolking behoort tot een charismatische kerk, hetzij de Christelijke Kerk van Zion (de grootste geloofsgemeenschap van Zuid-Afrika, met 10 miljoen leden) hetzij meer moderne kerken waar diensten worden opgeluisterd met optredens van bekende solisten, zangers en popmuzikanten.

Een van de snelst groeiende kerken is de Johannesburgse Rhema-kerk, waar de bijeenkomsten op zondag meer het karakter van een disco hebben dan van een reguliere godsdienstoefening. Opvallendste nieuwkomer in de Rhema-kerk is Carl Niehaus, oud-ambassadeur van Zuid-Afrika in Nederland en tijdens de apartheid actief lid van het toen verboden ANC.

Niehaus vertelt dat zijn kerk binnenkort het tweemiljoenste lid hoopt in te schrijven. „Veel van de traditionele kerken in ons land kunnen zich niet losmaken van het verleden. Wij staan daarentegen met beide benen in de moderne wereld en wij pakken hedendaagse problemen aan”, aldus de oud-ambassadeur. Volgens James Cochrane, directeur van een instituut in Kaapstad dat zich bezighoudt met onderzoek naar geloofsbeleving onder de bevolking, is de „nieuwe” situatie in Zuid-Afrika verantwoordelijk voor de enorme groei van de charismatische kerken. Cochrane: „Veel Zuid-Afrikanen zoeken tevergeefs steun bij de traditionele kerken. Ze willen geborgenheid en hoop in deze onzekere wereld. De oude kerken kunnen die niet bieden. Zij leven nog te veel in het verleden. Die steun vinden ze wel bij de charismatische kerken.”

In Kaapstad is de His People’s Church dusdanig gegroeid dat het vroegere gebouw waarin de gemeente samenkwam, is ingeruild voor een leegstaand pakhuis dat net groot genoeg is om de duizenden belangstellenden te kunnen herbergen. Voorganger is een vroegere zakenman, Errol Naidoo, die veel van de nieuwe wetten van het door het ANC geregeerde Zuid-Afrika vurig bestrijdt. „Wij behandelen moderne kwesties op een ouderwetse, christelijke manier. Ik stel me elke zondag opnieuw teweer tegen de corruptie binnen de overheid, abortus, euthanasie en de algemene immoraliteit in dit land. Onze kerk brengt de traditionele blijde boodschap, niets meer en niets minder”, aldus Naidoo.

Een van zijn gemeenteleden is Howard Fisher, vroeger lid van de Anglicaanse Kerk. Fisher: „Mijn kerk heeft de ontwikkelingen kennelijk niet kunnen bijbenen. Wat ik zo fijn vind van Naidoo’s kerk, is dat we volledig geïntegreerd zijn. Zwart en blank zingen en bidden met elkaar. Iets dat vroeger nooit mogelijk was en in de ’moderne’ Anglicaanse Kerk nog steeds niet.”

De directeur van Kaapstads internationale luchthaven, Monwabisi Kalawe, is het daarmee eens: „Naidoo’s kerk heeft het nieuwe Zuid-Afrika vanaf het begin omarmd. Naidoo steunt ons en spreekt ons moed in, op een ouderwetse manier. In mijn vroegere, presbyteriaanse gemeente is eigenlijk niets veranderd. Zwart en blank zitten er nog steeds gescheiden van elkaar. Naidoo’s kerk is één grote familie.”

Een anglicaanse priester in Kaapstad, Melt van der Spuy, zegt dat de traditionele kerken van Zuid-Afrika leden zullen blijven verliezen als ze niet willen meegaan met de moderne tijd. Toch is Van der Spuy niet ongerust over de toekomst van zijn kerk. „Er zijn mensen die zo’n vijf jaar geleden naar die nieuwe kerken zijn gegaan en die nu terugkomen. Ze zeggen: Die kerken zijn te karakterloos, ik wil weer terug naar iets dat aanvoelt als een échte kerk.”