Gekkekoeienziekte, wat is dat?

Biovine Spongiforme Encephalopathie (BSE), zoals de officiële naam luidt, is een dodelijke ziekte die het centrale zenuwstelsel van koeien aantast. Besmette dieren lopen onzeker en kunnen agressief zijn, vandaar de bijnaam. De ziekte dook in 1986 voor het eerst op in het Groot-Brittannië. In 1992 was er in dat land een grote uitbraak. In 1997 bleken ook in Nederland koeien besmet. Onderzoek wees uit dat de ziekte veroorzaakt wordt door verkeerde eiwitten, prionen genoemd. Die bleken in diermeel te zitten, dat destijds in het voer van de koeien werd verwerkt. In het besmette diermeel waren kadavers verwerkt van schapen die waren doodgegaan aan de ziekte scrapie, een zusje van BSE. Tegenwoordig geldt een Europees verbod op het gebruik van diermeel in voer voor runderen.

Is BSE gevaarlijk voor mensen?

BSE kan bij mensen een variant van de dodelijke hersenziekte Creutzfeldt-Jacob veroorzaken. Na de uitbraken in de jaren negentig zijn daar in Nederland drie mensen aan overleden. Mensen kunnen besmet raken door het eten van het vlees of een ander product van koeien met BSE. In Europa worden kadavers en koeien die in nood geslacht zijn daarom getest op BSE. Zo is ook de koe ontdekt die deze week besmet bleek.

Is er een kans dat ik vlees van deze koe binnen krijg?

Volgens het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is er geen risico voor de voedselveiligheid. De koe waarbij BSE is vastgesteld, is niet in de voedselketen terecht gekomen. De boerderij, die volgens een woordvoerder van LNV in Zuid-Holland ligt, is door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) geblokkeerd. Er gaan momenteel dus geen koeien van dat bedrijf naar de slachterij.

Hoe is die koe ziek geworden?

Dat wordt nog onderzocht. De NVWA doet bron- en contactonderzoek. Nakomelingen van de koe, dieren die hetzelfde voer hebben gehad en dieren die samen met de koe zijn opgegroeid worden opgespoord, gedood en getest op BSE.

Onderzoeksinstituut Wageningen BioVeterinary Research gaat na om welke variant van BSE het gaat: de zogeheten atypische variant of de klassieke variant. Dat is bepalend voor de verdere aanpak.

Wat gebeurt er dan?

De atypische variant komt af en toe voor bij oudere dieren, LNV spreekt van ouderdoms-BSE. Er is dan geen reden voor verder ingrijpen door de overheid. Het laatste BSE-geval in Nederland, in 2011, betrof deze variant.

De gevaarlijke klassieke variant is sinds 1997 bij 88 koeien in Nederland vastgesteld. Als het deze keer ook om die variant gaat, zoekt de NVWA uit wat de oorzaak is. Als er sprake is van besmet veevoer, dan volgen maatregelen om te voorkomen dat andere koeien die dat voer gegeten hebben in de voedselketen terechtkomen.