Gifwolk waait over rivierdorp; mag ontgassen van binnenvaartschip zomaar?

_Wat is er aan de hand?_ Binnenvaartschippers uit Nederland varen naar de Biesbosch of een van de grote rivieren, om daar hun leidingen open te zetten. Ze blazen miljoenen kubieke meters benzeen, tolueen en xyleen uit hun tanks de lucht in. Elk jaar gebeurt dat zo’n 5500 keer, schat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. _Wat is het probleem met deze gassen?_ Deze gassen zijn uiterst giftig. Benzeen kan leiden tot acute leukemie. Tolueen is slecht voor het geheugen en de voortplanting. Xyleen kan vitale organen beschadigen. _Wie hebben er last van het ontgassen?_ Vooral de schippers en hun personeel, zo blijkt uit een reportage van NRC maandag. Na een ontgassing krijgen ze zeurende hoofdpijn en koorts, ze hebben last van duizeligheid en tranende ogen. Het ontgassen heeft met name plaats op de Waal, de Rijn en de Lek, op het Markermeer, het IJsselmeer en in de Biesbosch. Met enige regelmaat –vaak ’s nachts– waait er een giftige wolk over de omringende dorpen. _Waarom blijven binnenvaartschippers toch ontgassen?_ Vooral omdat hun opdrachtgevers hen dat verplichten, schreef NRC. „Als je weigert, verscheuren ze het contract.” Als de schippers een lading diesel, nafta of een ander olieproduct hebben gelost, moeten ze de achtergebleven dampen uit hun tanks blazen. Die zijn daarna weer schoon genoeg om een nieuwe lading in te nemen. _Hebben de schippers dan geen andere optie dan ontgassen?_ Jawel, in Moerdijk staat een installatie die de dampen tijdens het ontgassen kan afvangen. Maar dat kost geld, 10.000 euro of een veelvoud daarvan per schip. Een van de redenen van dat hoge bedrag is dat de dampen moeten worden behandeld als chemisch afval. Ontgassen in de Biesbosch of op een van de grote rivieren gebeurt dus puur voor de portemonnee van de grondstoffenbedrijven. _Mag dat ontgassen dan gewoon?_ Ja, dat mag. De Nederlandse wet [verbiedt](https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20182019-720.html) alleen landelijk het ontgassen van benzine; niet van benzeen, tolueen of xyleen. Behalve in dichtbevolkte gebieden. In België en Duitsland is het wel verboden. Regionaal of lokaal gelden soms strengere regels, maar de schippers weten daar behendig tussendoor te laveren. De Inspectie Leefomgeving en Transport schrijft wel waarschuwingsbrieven, maar legt geen boete op, blijkt uit cijfers die NRC opvroeg. _Waarom komt het niet tot strafrechtelijke vervolging?_ Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zijn de regionale en lokale verboden onwettig. Provincies die eigen regels uitvaardigen voor pronviciale wateren, moeten die ook zelf handhaven. Maar hun omgevingsdiensten hebben daarvoor vaak de kennis, de bevoegdheden en de mogelijkheden niet. Voor de Rijksvaarwegen, waaronder de grote rivieren, is het Rijk de enige [bevoegde instantie](https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20182019-720.html#ID-720-d37e85). _Kan het Rijk er dan niets tegen doen?_ Zeker wel, zo blijkt uit [onderzoek](https://www.eur.nl/en/events/floating-degassing-netherlands-international-law-perspective-2023-01-24) van hoogleraar Alessandra Arcuri en promovendus Abdurrahman Erol van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Nederland zou op basis van mensenrechtenverdragen het ontgassen kunnen verbieden. Maar de opeenvolgende ministers van Infrastructuur en Waterstaat hebben de Kamer voordurend foutief voorgehouden dat ze het ontgassen niet kunnen verbieden. Seline Trevisanut van de Universiteit van Utrecht heeft de uitkomst van het onderzoek bevestigd, schreef Omroep Flevoland zondag. „Het onderzoek laat overtuigend zien dat internationale verdragen geen belemmering vormen om een verbod in te voeren. Het ministerie heeft nu de plicht om uit te leggen waarom dat niet mogelijk zou zijn.” Het ministerie liet maandag echter weten aan de omroep en aan NRC dat het „later deze maand de Tweede Kamer een brief over ontgassen zal sturen, en dat het ministerie tot die tijd geen vragen beantwoordt.”

Gifwolk waait over rivierdorp; mag ontgassen van binnenvaartschip zomaar?

Wetenschap & techniek

RD.nl in uw mailbox?