Duitsland onder zware druk om Leopardtanks te leveren aan Oekraïne
Oekraïne dringt al maanden bij het Westen aan op het leveren van moderne Leopard 2-gevechtstanks. De druk loopt hoog op. Wat zijn de haken en ogen? Acht vragen, acht antwoorden.
De oorlog in Oekraïne is donderdag 330 dagen oud. Kiev en Moskou zijn verwikkeld in zware gevechten met vele duizenden doden, waarbij beide partijen elkaar aan het front min of meer in evenwicht houden.
Het Russische leger graaft zich steeds verder in achter versterkte verdedigingslinies, terwijl Moskou voorbereidingen treft voor een nieuw voorjaarsoffensief met mogelijk 500.000 gemobiliseerde troepen.
Waarom dringt Oekraïne zo aan op Leopard 2-tanks?
Door zware gevechten met de Russen is het aantal Oekraïense tanks sterk verminderd. Aanvulling is noodzaak, zeker met het oog op mogelijke nieuwe offensieven in het voorjaar.
Kiev dringt verder aan op de Leopard 2, een tank van de derde generatie, omdat deze geavanceerder, krachtiger en zwaarder is dan de oudere Sovjettanks. De Leopard weegt zo’n 20 ton meer dankzij dikke bepantsering, waardoor de overlevingskansen sterk toenemen.
Verschillende westerse landen willen de oudere Leopard 2A4- en 2A5-types leveren. Ook al zijn dit niet de modernste 2A7’s, dan nog zijn ze krachtiger dan de Oekraïense tanks.
Kan Oekraïne deze Leopard 2-tanks zomaar inzetten op het slagveld?
Nee. De Leopard vraagt een gedegen rij- en schietopleiding. Militairen moeten niet alleen leren manoeuvreren met 60 ton staal in ruig terrein, maar tegelijkertijd ook vuren met het 120 millimeter kanon. De Finnen doen daar een jaar over. Een verkorte opleiding kost altijd nog weken tot maanden.
Een bijkomende uitdaging is dat Oekraïne nieuwe logistieke aanvoerlijnen moet opzetten voor munitie, reserveonderdelen en extra brandstof. Een oudere Leopard 2A4 met 1500 pk-motor verbruikt in het veld zo’n 530 liter per 100 kilometer.
Oekraïne heeft echter bewezen in korte tijd de inzet van geavanceerde westerse wapensystemen onder de knie te krijgen en zijn logistiek uitstekend op orde te hebben.
De VS, het VK, Frankrijk en Duitsland hebben recent al zwaar gevechtsmaterieel geleverd. Waarom dan nog Leopards?
De Leopard 2 heeft zwaardere bewapening en bepantsering dan pantservoertuigen. Verder beschikt de Leopard over betere warmtebeeldkijkers, sensoren en richtapparatuur.
Het optreden van gevechtstanks, gecombineerd met pantserinfanterievoertuigen, levert de benodigde gevechtskracht op het slagveld. De Leopardtank kan vijandelijke doelen uitschakelen, gebied veroveren én bezet houden. Oekraïne moet met dit krachtige aanvalswapen in staat zijn Russische verdedigingslinies te doorbreken.
Duitsland vervult een sleutelrol in de discussie. Hoezo?
Duitsland heeft een sleutelpositie omdat de Leopardtanks van Duitse makelij zijn. Bondskanselier Olaf Scholz moet toestemming geven voor de export van zijn eigen Leopards, maar volgens wettelijke regels ook voor de Leopards van bondgenoten, omdat tankproducent Rheinmetall een Duits bedrijf is. Maar Duitsland blijft aarzelen.
Waarom ligt Duitsland dwars?
Scholz is beducht voor een escalatie van de oorlog door het provoceren van de Russische president Vladimir Poetin. Bovendien wil de bondskanselier er alles aan doen een Derde Wereldoorlog te voorkomen.
Daarbij wil Berlijn zelf voldoende zware gevechtstanks achter de hand houden voor het geval de oorlog in Oekraïne uitloopt op een directe confrontatie tussen Rusland en het Westen.
De terughoudendheid van Berlijn heeft verder ook alles te maken met de beladen Duitse geschiedenis en de rol van nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog.
Duitsland is daarom beducht een voortrekkersrol in te nemen. Scholz wijst daarom een Duitse ”alleingang” van de hand; Berlijn wil alleen samen met de VS en Europese bondgenoten optrekken.
Hoe groot is de druk op Duitsland?
Erg groot. De druk vanuit Kiev bereikt ongeveer het kookpunt. Polen, Finland en Denemarken dringen aan op het sturen van Leopards, ook al blijft een officieel verzoek om toestemming aan Berlijn uit. Tanks horen niet in een pakhuis te staan, stelt de Poolse premier Mateusz Morawiecki. Polen heeft al aangekondigd veertien Leopard 2-tanks te willen sturen.
Ook secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de NAVO zei woensdag dat bondgenoten meer zware wapens, met name tanks, aan Oekraïne moeten leveren.
Dertien EU- en NAVO-landen beschikken samen over 2000 Leopards. De Poolse regering moedigde woensdag bondgenoten aan om samen honderd Leopards te sturen. Nederland speelt in de discussie geen enkele rol, omdat de krijgsmacht geen tanks heeft, maar er achttien least van Duitsland.
Het Verenigd Koninkrijk heeft zaterdag de knoop al doorgehakt en Oekraïne veertien zware Challenger 2-gevechtstanks toegezegd. Om de druk te vergroten en Berlijn over de streep te trekken.
Geeft Berlijn toe aan de druk?
Lastig te zeggen. Duitsland geeft geen toestemming voor de export van eigen Leopards én tanks van bondgenoten naar Oekraïne, tenzij de VS hun geavanceerde Amerikaanse M1 Abrams-tanks sturen, volgens hoge regeringsfuntionarissen woensdag. De VS zijn hier vooralsnog niet toe bereid.
Washington is van mening dat Europa aan zet is. De M1 Abrams zijn ook te duur en te ingewikkeld om zomaar even naar Oekraïne te zenden, stelt Colin Kahl, de ondersecretaris van Defensie, de derde man in het Pentagon.
De regering in Berlijn is verdeeld. Coalitiepartijen De Groenen en de FDP zijn voor, terwijl velen in de SPD van Scholz terughoudend zijn, zeker als de VS niet meedoen. Vice-kanselier Robert Habeck (De Groenen) wil goedkeuring geven aan bondgenoten. De vraag is wat de nieuwe minister van Defensie Boris Pistorius precies wil. De SPD’er volgde maandag de afgetreden Christine Lambrecht op, die zwaar onder vuur lag.
De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin is op dit moment in Berlijn voor topoverleg met zijn collega Pistorius.
Overigens staat Duitsland, na het besluit van de Britten om als eerste bondgenoot veertien moderne gevechtstanks te doneren, niet langer alleen.
Wanneer valt een besluit over de Leopards?
Vrijdag vindt op de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein in Duitsland een bijeenkomst van ruim vijftig bondgenoten van Oekraïne plaats om overeenstemming te bereiken over een nieuw, substantieel pakket militaire hulp.
Belangrijkste vraag voor deze Ukraine Defence Contact Group is het leveren van gevechtstanks. Verschillende deelnemers hebben al aangegeven dat ze vrijdag in Ramstein knopen moeten doorhakken.
Of daar een besluit valt over levering van Leopard 2 moet blijken. Niet uitgesloten is dat Duitsland meer tijd nodig heeft.
