Hoogleraar: overschrijdend gedrag geen kwestie die je even fikst
Het seksueel grensoverschrijdende gedrag waar vrouwen last van hebben is „een structureel probleem”, zegt Renée Römkens, emeritus hoogleraar gendergerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam (UVA) over cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum die vrijdag zijn verschenen. Hieruit kwam onder meer naar voren dat meer dan de helft van de jonge vrouwen zegt slachtoffer te zijn geworden. „Het is geen kwestie die je even snel kan fiksen. Het gaat over diepgewortelde patronen.”
Het gaat om vrouwen in de leeftijd van 18 tot 24 jaar, van de nóg jongere vrouwen van 16 tot 18 zegt 46 procent in 2022 het afgelopen jaar slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag te zijn geworden. Ter vergelijking: bij mannen in dezelfde leeftijdsgroepen gaf 15 procent aan slachtoffer te zijn geweest.
„Heel veel vrouwen maken het mee. En blijkbaar zijn er veel mannen die het acceptabel vinden om vrouwen op die manier te bejegenen. We moeten ons achter de oren krabben: waar komt dit vandaan?”, zegt Römkens, die erop wijst dat de cijfers overeenkomen met eerder (Europees) onderzoek en het dus geen nieuwe bevindingen zijn.
Volgens de emeritus hoogleraar lijkt het beeld dat Nederland van zichzelf heeft niet overeen te komen met de realiteit. „We lijken te denken dat dit een geëmancipeerd land is, terwijl in de realiteit een grote groep traditionele opvattingen heeft over wat acceptabel is. Daar wijzen de cijfers die vandaag naar buiten zijn gekomen op.”
Hiermee doelt Römkens op het feit dat vrouwen door sommige mannen worden gezien als seksueel object „die je dus mag aanraken, terwijl we nu de verhalen kennen van de vrouwen die dat niet prettig vinden. Dan zie je dus toch dat een groot deel ermee doorgaat”.
In het publieke debat worden volgens haar de excessen besproken. „De morele afkeuring ligt dan voor het grijpen. Maar we omzeilen het dan om het met elkaar te hebben over die onderstroom.” Die onderstroom gaat volgens Römkens over mannelijkheid waarbij dominantie en het gebrek aan empathie naar vrouwen een rol speelt. Hierbij noemt ze omstreden influencer Andrew Tate, die onlangs in Roemenië werd opgepakt voor onder meer verkrachting, als uitwas. „Dit is een uitvergroting van wat veel jonge mannen acceptabel vinden.”
Het gedrag, dat „epidemische proporties aanneemt”, kan op meerdere manieren nog aangepakt worden, suggereert ze. Bijvoorbeeld via het onderwijs, waar de jonge adolescenten kunnen leren over gelijkwaardigheid, en via het maatschappelijke debat. Daarbij moet alleen niet het „frame van preutsheid” in de discussie gebruikt worden. „Het gaat niet over seksuele liberaliteit, maar over het lastigvallen van iemand. Het nemen van verantwoordelijkheid ligt bij de mannen. Ga met elkaar het gesprek aan.”