De huidige voorzitter van de Europese Unie, Luxemburg, heeft Nederland intussen formeel verzocht de coördinatie van de Europese hulp aan de getroffen landen op zich te nemen. „Het is een erezaak voor ons land deze taak in de komende maanden zo goed mogelijk te vervullen”, zei koningin Beatrix dinsdag op haar nieuwjaarsreceptie in Amsterdam. Ze sprak er uitgebreid over de ramp.

„Tegen de achtergrond van de ontstellende ellende lijken onze problemen in het niet te vallen”, zei de koningin. „Wat wij zelf kunnen doen, is elkaar oproepen tot een blijvende betrokkenheid bij de slachtoffers en tot volhouden van onze steun aan de landen die door de ramp zijn geteisterd. Met de instellingen en organisaties die u vertegenwoordigt, zult u zeker goede wegen vinden om in de komende tijd van wederopbouw op uw eigen manier uitdrukking te geven aan uw gevoelens van solidariteit en betrokkenheid.”

De 200 miljoen die Van Ardenne heeft toegezegd, zijn bedoeld om landen in staat te stellen weer op eigen kracht te draaien, door bijvoorbeeld wegen en watervoorzieningen te herstellen. De hulp wordt verspreid over een periode van vijf jaar. Voor de noodhulp aan Azië heeft Nederland al 40 miljoen euro gegeven. Het is daarmee binnen de EU een grote donor. Geld is volgens de minister niet het belangrijkste probleem. Het gaat er vooral om de noodhulp op tijd op de juiste plaats te krijgen.

Jan Egeland, die namens de volkerenorganisatie de hulp aan de getroffen landen coördineert, zei dinsdag dat de financiën nog allerminst op orde zijn. Van de 3,4 miljard dollar die door regeringen zijn toegezegd, is welgeteld 300 miljoen tot dusver ook overgemaakt. Hij zei tegen verslaggevers in Genève dat dat er snel meer boter bij de vis moet om de hulpverlening de komende zes maanden ook te kunnen uitvoeren. Voor die periode kreeg Egeland in Genéve 717 miljoen dollar toegezegd. Hij had om 977 miljoen gevraagd.

Voor de hulpverlening is door overheden en particulieren in totaal meer dan 8 miljard dollar toezegd. Dat geld is deels toegezegd voor een periode van enkele jaren. De OCHA, het bureau van Egeland, wil graag afspraken maken over hoeveel, wanneer en hoe dat geld beschikbaar gaat komen.

Egeland, en ook de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen Ruud Lubbers, hamerde er dinsdag wel op dat de aandacht voor de slachtoffers van de tsunami’s niet ten koste mag gaan van de hulp in andere brandhaarden zoals Sudan, Congo of Burundi. Ook voor deze conflicten geldt dat toegezegde hulpgelden geregeld niet worden overgemaakt. De directeur van de ontwikkelingsorganisatie Oxfam onderstreept die problematiek tegen de BBC. „De tijd voor holle retoriek moet echt voorbij zijn.”

Meer dan twee weken na de ramp is overduidelijk dat de internationale hulpverleners eigenlijk pas net zijn begonnen aan hun enorme taak. Onder meer in de deels verwoeste Indonesische provincie Atjeh is er sprake van een noodzaak tot snel handelen. Op veel plaatsen liggen nog lijken weg te rotten en nog niet alle uithoeken van de rampregio zijn bereikt. Hulpverleners die in Atjeh buiten hoofdstad Banda Atjeh en de stad Meulaboh willen werken, moeten daarvoor nu eerst toestemming vragen aan de Indonesische autoriteiten, aldus de Indonesische coördinator voor de hulpverlening in Atjeh, Budi Atmaji dinsdag.

Hij zei dat de Indonesische autoriteiten de veiligheid van de hulpverleners buiten Banda Atjeh en Meulaboh niet kunnen garanderen. Atjeh is al jaren het toneel van gevechten tussen separatistische rebellen en het regeringsleger. Het dodental van de zeebeving loopt nog altijd op. Tot dusver zijn er meer dan 157.500 doden geteld. Alleen al in Indonesië worden nog 10.000 mensen vermist. Nog elke dag worden er doden gevonden in Atjeh en ook uit Sri Lanka blijven berichten komen van nieuwe lichamen die worden gevonden in puinhopen of op zee.