Wat is een jaarverslag en wat is de functie ervan? Zo’n verslag bevat een beschrijving van wat er in het afgelopen jaar is gebeurd, het geeft een beeld van hoe het gaat en bevat een uiteenzetting van inkomsten en uitgaven. In een jaarverslag worden vaak aanbevelingen gedaan en verwachtingen uitgesproken voor het komende jaar. Maar ga dat maar eens koppelen en waarderen in het licht van een chronisch-progressieve ziekte en het gegeven dat niet wij, maar God als Schepper en Onderhouder boven alles en allen staat.

Een jaarverslag. Maar wat zal ik melden? Dat mijn energie dit jaar weer is afgenomen? Dat pijn en bijwerkingen als gevolg van ziekte en medicatie een grotere grip op mijn leven hebben gekregen? Dat het aantal ”productieve” uren is afgenomen? Wat is trouwens de definitie van ”productief”? Dat ik fors in mijzelf heb geïnvesteerd? (Denk aan logopedie, begeleiding en training op het gebied van planning, omgaan met energie enzovoorts.) Dat ik weer diverse studentgesprekken had en gastcolleges heb mogen geven over de impact van een chronische ziekte, verlies en rouw? Dat ik in een studieboek een bijdrage over zingeving mocht schrijven? Dat de on/off-periodes elkaar sneller en grilliger afwisselen? Dat we nu een huislift en een sta-op-toilet hebben? Dat…?

Spiegel

Dit zijn bij elkaar veel ”feitjes”, zeg maar de cijfers waarmee een jaarrekening wordt gevuld. Maar hoe ga je deze waarderen? Dan kom je toch in de rode cijfers terecht?

In dit verband moet ik denken aan een uitspraak van een kennis: „Peter, ben je nu arbeidsongeschikt of ben je geschikt voor een nieuwe roeping in je leven?” Een nieuwe roeping, een nieuwe richting in een nieuwe levensfase en met een ander beoordelingskader. Want hoe ga je nut en zin beoordelen en waarderen? Zelf probeer ik vaak als het ware iedere dag opnieuw te beginnen, zodat de kloof tussen wat ik voorheen kon en nu kan niet steeds groter wordt.

Nut en zin zijn twee begrippen die mij erg bezighouden. Het gaat dan niet alleen over grote vragen als ”waarom?” en ”waartoe?”, maar bijvoorbeeld ook over deze vraag: ”Hoe gebruik ik mijn talenten of ontwikkel ik ondanks toenemende beperkingen nieuwe mogelijkheden?” Daarvoor moeten we eerlijk in de spiegel durven kijken en onder ogen zien wat op ons levenspad terechtgekomen is. Dan moeten we ons realiseren dat we niet meer zijn wie we waren en dat we anders zullen worden dan we nu zijn. Dat betekent verlies onder ogen zien en kunnen rouwen. Dat betekent bij een kruispunt niet alleen achteruit, naar links en naar rechts kijken, maar voordat de reis wordt vervolgd ook afwachtend en verwachtend naar Boven kijken (Psalm 25:2 berijmd).

Als we dat beseffen en onderkennen, kunnen we volgens mij waarde(n)vol vooruit en tot een nieuwe levensinvulling komen die past bij het nieuwe ik, die aansluit bij bestaande of (opnieuw) ontdekte talenten. Dan heeft het leven weer een nieuw perspectief.

Kracht en verwondering

Tijdens Kerst en de jaarwisseling denken we vaak aan wat gebeurd is en wat komen gaat. Een periode van reflectie, bezinning, waardering en keuzes. Waarom leven we en zijn we hier op aarde? Het zijn grote en veelomvattende vragen. Diepgang en uitzicht kunnen en zullen rust geven. Hoewel we niet bij machte zijn om dat elkaar op te leggen of op elkaar over te dragen, is het wel zinvol om elkaar daarop te wijzen en te bevragen.

Dankbaarheid bij verlies. Ik heb heel veel niet genoemd, niet gewaardeerd. Verzwegen? Ontkend? Ja, 2022 was een zwaar jaar en regelmatig een moeilijk en verdrietig jaar. Het was ook een jaar van kansen, gekregen mogelijkheden en geschonken verrassingen als vriendschap, liefde, kracht en verwondering. Wat kunnen grote dingen dan weinig waarde hebben en schijnbaar kleine dingen van onschatbare waarde zijn. Dankbaarheid bij verlies? Ja!

Ziekte en kwetsbaarheid – genade en kracht.
Waarom? Waartoe? Vragen die passen bij zingeving.
Ze volgen vroeg of laat na ernstige berichtgeving.
Een negatieve verrassing, omdat wij dachten te zijn: kwiek
Maar de diagnose was duidelijk: u bent chronisch ziek.

In ziekenhuizen leren we wat het is kwetsbaar te zijn,
hoewel we dachten lang houdbaar te zijn.
Wat een eigenaardigheden, ze maakten ons eerst kriegel.
Ze dwongen ons te kijken in een lege, maar zo gevulde spiegel.

Het glas is half vol, hoor,
zo klinkt het in menig oor.
Maar geeft dat kracht en moed?
Als het leven je haast bezwijken doet?

Al het leven en omstanders zoveel verdriet geven,
dan doen vele vragen menig hart beven.
Maar liefde en troost, het valt niet mee om die te geven
waar mens en specialist strijden voor het leven.

Het leven, door God geschapen, rijk en zeer goed,
wordt in herschepping door geloof in Jezus behoed.
Jezus, op Goede Vrijdag werd Hij aan kruis en schandpaal gebonden.
Jezus, Hij overwon uit liefde de gevolgen van de zonden.

Kruis en opstanding: het fundament voor zingeving.
Geloof, hoop en liefde: de antwoorden op ingrijpende berichtgeving.
Woorden van troost, die veel leed en angst verjoeg
Echt perspectief geeft ons Jezus: „Mijn liefde en genade zijn alles, zijn genoeg.”

De auteur (1974) kreeg op zijn 39e de diagnose ”ziekte van Parkinson”. Hij was gemeentejurist en jarenlang politiek (gemeenteraad, Provinciale Staten) en kerkelijk (diaken) actief. Hij is lid van de PatiëntAdviesRaad van de Dienst Geestelijke Verzorging en Pastoraat van Radboudumc en geeft regelmatig gastcolleges over de impact van een chronische ziekte.