Welke virussen circuleren er op het moment?

Er gaat een heel scala aan luchtwegvirussen rond. Dit zijn ziekteverwekkers die zich nestelen in het slijmvlies van de neus, keel of luchtpijp –de luchtwegen– en klachten als hoesten en een loopneus veroorzaken. De virussen die nu het meest om zich heen grijpen zijn hMPV en RSV. Deze kunnen bij jonge kinderen ernstige infecties veroorzaken, maar volwassenen hebben er meestal nauwelijks last van. Virussen die daarna het vaakst worden gemeld zijn influenza (griep) en het rhinovirus, dat verkoudsheidsklachten geeft.

Onderzoeksinstantie Nivel publiceerde hierover woensdag gegevens, die betrekking hebben op vorige week. Het Nivel baseert zich op cijfers van het RIVM, dat monsters analyseert van zo’n 140 zogenaamde peilstations. Dit zijn huisartsenpraktijken die monsters afnemen bij patiënten met griepachtige of luchtwegklachten.

Hoewel het aantal mensen met griep toeneemt, is er nog geen sprake van een griepepidemie. De peilstations rapporteerden vorige week 30 patiënten met griepachtige klachten op 100.000 inwoners. Vanaf 60 patiënten per 100.000 inwoners wordt gesproken van een griepepidemie.

Het aantal mensen met een infectie in de luchtwegen neemt flink toe. Hoe uitzonderlijk is dat?

Het is normaal voor de tijd van het jaar dat luchtwegvirussen zoals influenza meer rondgaan. Mensen brengen meer tijd binnenshuis door, en bekend is dat besmettingen daar eerder optreden dan buiten. Ook ventileren mensen bij lage temperaturen minder goed dan in de zomer. Virussen kunnen daardoor blijven hangen.

Volgens RIVM-woordvoerder Harald Wygchel laten luchtwegvirussen het gebruikelijke patroon zien en is er nu niets speciaals aan de hand. Wel is RSV, het virus dat vooral gevaarlijk is voor jonge kinderen, iets eerder dan normaal begonnen aan een opmars. Het RIVM meldde begin december dat de RSV-epidemie is gestart. Normaal begint die eind december of begin januari.

En corona dan?

Het coronavirus vormt een klein deel van de virussen die het RIVM aantreft in de monsters van de peilstations. Van de patiënten test 6 procent positief op corona. Maar door zelftests is dat beeld vertekend, waarschuwt Mariëtte Hooiveld, projectleider bij het Nivel. Mensen die een zelftest doen en positief testen op corona, zullen immers niet snel naar de huisarts gaan voor nóg een test.

Een andere bron van informatie over de coronasituatie is de Infectieradar van het RIVM. Hierbij vullen duizenden Nederlanders wekelijks een vragenlijst in waarin ze rapporteren of ze ten minste één klacht hebben die op corona duidt, zoals koorts, hoesten of verlies van geur en smaak. Het aandeel deelnemers met deze klachten nam vorige week licht toe, van 5,7 procent op zaterdag 3 december naar 6,0 procent een week later. Van hen test een op de vijf positief op corona.

Door de coronamaatregelen hadden luchtwegvirussen het de afgelopen drie jaar moeilijk. Slaan ze nu extra hard toe?

Dat zou je misschien verwachten. Door de lockdowns en hygiënemaatregelen bleven de meeste verkoudheidsvirussen op afstand. Daardoor kregen mensen niet de kans daartegen weerstand op te bouwen.

Toch leveren de gegevens van het Nivel geen ondersteuning voor deze hypothese. Het aantal mensen dat zich tot nu toe met een luchtweginfectie bij de huisarts meldt, is namelijk vergelijkbaar met 2019, het jaar vóór de pandemie. Dit laat zien dat mensen deze winter niet vatbaarder zijn voor luchtwegvirussen, of daar meer last van hebben dan voorheen. Als dat wel zo was, zou je immers een stijging verwachten van het aantal mensen dat de huisarts bezoekt.

Een andere graadmeter voor de ernst van de klachten is het aantal mensen met een longontsteking. Ook dat aantal ligt nog op hetzelfde niveau als in 2019.