Voor de familie Sievez verandert de situatie drastisch als huisbaas Metz overlijdt. De jonge Ruben heeft trouw elke maand het huurbedrag bij hem gebracht, maar nu dreigt hun woning te worden verkocht. Ruben probeert de problemen voor zijn ouders op te lossen, maar zijn bemoeienis pakt totaal verkeerd uit.

In de roman (meer een novelle) komen vertrouwde ingrediënten voor uit Siebelinks eerdere werk over de kwekerij, zoals ”Knielen op een bed violen”. Vader Sievez heeft een goddelijk visioen gezien en is in de ban geraakt van bevindelijke boekverkopers die het heil buiten de kerk vonden. Sievez is niet opgewassen tegen de geweldenaars van deze wereld, die een kleine zelfstandige niet zien staan. Hij zocht een „ander bestaan, nog onvaster, nog instabieler dan het huidige, volgde een verlangen naar iets wat buiten hem uit steeg”, schrijft Siebelink. Moeder ligt wakker van de vele zorgen, zoon Ruben is volgzaam en zoon Tom spot met God en gebod.

Toch zijn er verschillen. De broeders met wie Hans Sievez zich inlaat zijn in deze roman niet prominent aanwezig. Bij Sievez’ overlijden laten ze zich, anders dan in ”Knielen op een bed violen”, helemaal niet zien. Tom heeft zich na veel omzwervingen gevoegd in het geestelijke spoor van hun vader – als de verloren zoon uit de gelijkenis.

Het verhaal speelt als Ruben zijn 84e verjaardag beleeft. Hij woont nu in de ouderlijke woning bij de kwekerij en wordt overspoeld door herinneringen. Bij de post van die dag zit, behalve een kaart van zijn dochter, een brief die nieuw licht werpt op gebeurtenissen uit het verleden. Had hun leven anders kunnen lopen? Aan alles is te merken dat Rubens levenseinde aanstaande is; de korte, bijna amechtige zinnen versterken dat gevoel.

”Brengschuld” is een treurig boek vol melancholische terugblikken op een moeitevol verleden. Siebelink schrijft over de „vergeefse levens” van Hans en Margje Sievez, over zaken die niet ongedaan gemaakt kunnen worden, over heil dat niet van boven is te wachten, over schulden die moet worden afbetaald.

De treurigheid zit echter dieper dan melancholie. Wat in deze geschiedenis ontbreekt is genade. Niemand krijgt iets zomaar; elke schuld moet in het hier en nu worden vereffend. Als kind probeerde hij al zo zuiver mogelijk en onbezoedeld te bidden om iets van God gedaan te krijgen. Later verwijt zijn broer Tom hem dat hij doortrapt bezig is; door zijn vader te volgen zou hij denken een kans te maken op het eeuwige leven. Uiteindelijk blijkt hij ook niet in staat om de man die het leven van zijn ouders ruïneerde te redden.

Verlangen

Aan het eind van zijn leven ervaart Ruben een „onduidelijk, ongeformuleerd verlangen”. Waarnaar? „Een klein, blijvend geluk; de vervulling van een vage droom, of slechts een simpele streling?” En vlak daaronder, tegelijk, zat „onrust en de haast, die niet anders was dan angst. Voor het niet-zijn, het eeuwige niet-zijn. Het buiten de tijd zijn.” Of is er een openstaande rekening? Eeuwige vrede is niet te koop. Schuld kan alleen worden bedekt met het verzoenende bloed van Jezus. Het is opvallend dat juist Zijn Naam niet valt in dit boek. Slechts één keer verwijst Ruben naar Hem. Zijn broer Tom stort in een dronken bui in een van de kassen al zijn ongenoegen over zijn vader uit, die hij in de kelder vermoedt. Hij weet echter niet dat Ruben daar beneden is en de verwijten aanhoort. Ruben incasseerde de woorden „als was hij niet de zoon, maar de vader”. Hij moest toen, of hij wilde of niet, denken aan „de Zoon, die aan het kruis was gestorven, in opdracht van de Vader”. Precies dat is de genadevolle boodschap van het Evangelie. Het is pijnlijk dat Ruben dit niet inziet. Voor die gedachte heeft hij zware straf verdiend, gelooft hij. Eigen schuld.

Boekgegevens

Brengschuld, Jan Siebelink; uitg. De Bezige Bij; 173 blz.; € 23,99