De wet die het opengestelde huwelijk beschermt, werd aangenomen met 61 stemmen voor en 36 tegen. Naast de meeste Democraten stemden ook elf Republikeinen voor de wet. De wet beschermt niet alleen het huwelijk voor koppels van gelijk geslacht, maar ook het recht van mensen met verschillende huidskleuren om te trouwen.

De achtergrond van de nieuw wet ligt in een opmerking van opperrechter Clarence Thomas, in juni. In zijn persoonlijke verdediging van het besluit tot herroeping van de abortusuitspraak stelde hij dat het vonnis van het hooggerechtshof uit 2015 over het homohuwelijk ook maar eens tegen het licht moest worden gehouden. Weliswaar deelden andere (conservatieve) opperrechters dat standpunt niet, maar de opmerking van Clarence alarmeerde progressief Amerika. Zijn suggestie kwam als een boemerang in het gezicht van conservatief Amerika terug.

De aankondiging van Thomas zorgde ervoor dat de Democraten met grote haast een nieuwe wet opstelden: de Respect for Marriage Act. Op 18 juli lag die bij het presidium van het Huis van Afgevaardigden. De tekst van de wet was dus met ongekende voortvarendheid geschreven. Een dag later werd het wetsvoorstel behandeld door het Huis van Afgevaardigden én aangenomen met 267 stemmen vóór en 157 tegen. Alle Democraten betuigden hun instemming en 47 Republikeinse afgevaardigden gingen met hen mee.

De nieuwe wet beschermt niet zozeer het landelijk recht op een homohuwelijk, maar verplicht afzonderlijke staten wel om elk huwelijk, dus ook een homohuwelijk, te erkennen dat in een andere staat gesloten is.

Onwettig

Dat het deze kant in de VS op ging, was al langer duidelijk. In 2013 vernietigde het hooggerechtshof de passages over het homohuwelijk in de Defense of Marriage Act (DOMA). Deze wet beschermde het traditionele huwelijk, in die zin dat het homohuwelijk door de federale overheid niet werd gelijkgesteld aan een echtverbintenis tussen een man en een vrouw. De DOMA was in 1996 –nota bene– door de Democratische president Bill Clinton getekend en gaf de afzonderlijke Amerikaanse staten het recht de huwelijkswetten van andere staten niet te erkennen. Het hooggerechtshof stelde in 2013 dat dit onderdeel van de DOMA onwettig was.

Een tweede stap zette het hooggerechtshof twee jaar later. In 2015 bepaalde het hof in de zaak Obergefell versus Hodges dat het homohuwelijk legaal was in het hele land. Voorafgaand aan de zaak was het huwelijk van mensen van hetzelfde geslacht al erkend in 37 staten. James Obergefell was een van de eisers. Hij spande een rechtszaak aan tegen de staten Ohio, Michigan, Kentucky en Tennessee, waar het homohuwelijk was verboden was. Het arrest leidde ertoe dat in alle staten van de VS het huwelijk voor mensen van hetzelfde geslacht moest worden erkend.

De rechters stemden in 2015 met de kleinst mogelijke meerderheid, vijf tegen vier, voor deze bepaling. President Barack Obama noemde die uitspraak een grote stap naar gelijkheid. Hij zei: „De liefde heeft gewonnen. Deze beslissing bevestigt wat miljoenen Amerikanen geloven. Als we allemaal gelijk worden behandeld, zijn we allemaal vrijer. Heel Amerika moet hier trots op zijn.”

Vier van de negen rechters, onder wie Thomas en voorzitter John Roberts maakten bezwaar. Laatstgenoemde zei: „Wij zijn geen wetgever maar rechter. We zitten hier niet om wissels om te zetten maar om het spoor recht te houden.”

Aanpassing

De nieuwe wet is bedoeld om het terugdraaien van het vonnis van het hooggerechtshof uit 2015 te voorkomen. Omdat het Huis van Afgevaardigden in juli van dit jaar de nieuwe huwelijkswet heeft aangenomen, moest de Senaat die bespreken. De eerste vraag was: Wil die deze wet wel in behandeling nemen? Een zogenoemde filibuster zou dat kunnen verhinderen. Om te voorkomen dat op die manier een spaak in het wiel zou worden gestoken, moesten tenminste zestig senatoren ermee instemmen dat de wet op de agenda zou worden gezet. Vanwege het feit dat Democraten en Republikeinen elk vijftig zetels bezetten, hadden de Democraten dus de steun van een aantal Republikeinen nodig.

Die stond ook niet bij voorbaat vast. Een belangrijk bezwaar van een groot deel van de Republikeinse achterban was dat kerken en kerkelijke organisaties door de nieuwe Respect for Marriage Act gedwongen konden worden het homohuwelijk te erkennen en zo tegen hun principes in te gaan.

Dat was voor ruim tachtig kerken en christelijke organisaties reden om bij senatoren aan de bel te trekken. Een woordvoerder van de National Association of Evangelicals (NAE) zei: „Wij willen homostellen niet discrimineren, maar we zijn bezorgd over de vrijheid van godsdienst. Wie op grond van zijn geloofsovertuiging fundamentele bezwaren heeft tegen het meewerken aan een homohuwelijk, moet daarvoor ruimte krijgen. Dat is in lijn met hetgeen de grondwet bepaalt.”

De bezwaarden vonden gehoor. Door overleg tussen enkele vertegenwoordigers van beide partijen uit de Senaat is een amendement opgesteld dat tegemoet komt aan de verlangens van kerken en christelijke organisaties. Het gevolg was dat uiteindelijk twaalf Republikeinse senatoren en alle Democraten uit de Senaat half november instemden met de behandeling.

Blijvende bezwaren

Vanwege deze aanpassing moet het Huis van Afgevaardigden de wet echter opnieuw behandelen. Gelet op het feit dat de Democraten in januari als gevolg van de midterms hun meerderheid verliezen hebben zij haast. Voor de Kerst moet alles geregeld zijn.

Een deel van de Amerikaanse kerken, organisaties en christenen is nu tevreden. „Kerken houden het recht om aan hun principes vast te houden. De godsdienstvrijheid is gewaarborgd,” zegt de NAE-woordvoerder.

Daar staat tegenover dat sommige kerken, zoals de Rooms Katholieke Kerk en de Conventie van de Zuidelijke Baptisten hun bezwaren houden. Zij wijzen erop dat deze nieuwe wet bijvoorbeeld geen bescherming biedt aan christelijke ondernemers, zoals bakkers of bloemisten die vanwege hun overtuiging weigeren mee te werken aan een homohuwelijk. „Maar vooral is van belang dat oude visie op het huwelijk, die Bijbels en historisch gezien de oudste papieren heeft, nu tot een gedoogde uitzondering wordt,” zegt de woordvoerder van de Zuidelijke Baptisten. „En daarbij komt dat uitzonderingspositie meestal een kort leven is beschoren.”