Maar ook al kunnen dieren allerlei soorten techniek gebruiken, zelf apparaten bouwen lukt hun niet. Slimme vogels zoals kraaien en gaaien peuteren met takjes wel hapbare insecten uit holtes, maar ontwikkelen dat gereedschap niet verder door. Otters en apen pakken wel keien om schelpdieren of noten te kraken, maar stenen bewust bewerken, zodat ze als bijl of mes te gebruiken zijn, doen ze niet. De mens kan dat wel, ook al dragen de meeste mannen en vrijwel alle vrouwen aan de ontwikkeling van de techniek slechts zelden een steentje bij.

Mensen zijn technisch superieur aan dieren door hun verfijnde handmotoriek en een speelse intelligentie

Mensen zijn technisch superieur aan dieren door hun verfijnde handmotoriek en een speelse intelligentie. En door hun taalvermogen, waardoor ze opgedane kennis kunnen ordenen en doorgeven, over generaties heen. Dolfijnen en olifanten gebruiken ook taal, maar missen handen. Mensapen hebben die wel, maar zijn veel minder taalvaardig. Toch hebben ze vergeleken met natuurvolken in tropische oerwouden maar een beperkt zichtbare achterstand in technische prestaties.

Mensen benutten hun technische potentieel minder naarmate hun omgeving comfortabeler is. Als je met simpele hulpmiddelen voldoende eten en drinken kunt verzamelen en in een aangenaam warme omgeving in een hangmat kunt liggen uitbuiken, inspireert dat niet tot het uitvinden van het wiel of van textiel. Leven in gebieden met beperkte natuurlijke bronnen, onder barre weersomstandigheden, in oorlog met concurrenten of op het water kan niet zonder techniek. Ooit simpel begonnen gaat die steeds verder. Inmiddels reikt de menselijke technologie zelfs tot in de ruimte.

Licht scheppen kunnen we niet, maar we kunnen het wel verspreiden

Techniek als een typisch menselijk kenmerk zien we ook terug in Bijbelse symboliek. Bij het Heilig Avondmaal worden geen direct aan de schepping te ontlenen vlees en water gebruikt, maar brood en wijn. Pas na allerlei technische handelingen, zoals zaaien en oogsten, malen en persen, kneden en gisten, bakken en koelen, komen die voedzame en smakelijke producten beschikbaar. Het zijn levensmiddelen waar een mens voor nodig is, met moeitevolle arbeid. Dat verwijst naar de menswording en de opoffering van God in Christus. En tegelijkertijd wijst het terug naar de bij de schepping als voedsel voor de mens gegeven zaden en vruchten. De ooit paradijselijke gaven keren terug in een heerlijker vorm. Maar heilig zijn ze niet: de rooms-katholieke transsubstantiatieleer, die stelt dat het brood en de wijn als substantie transformeren tot het lichaam en bloed van Christus, is mis. Er is voor het sacramenteel gebruiken ervan niet eerst een magisch ritueel nodig. Recht katholieke christenen geloven dat een transsubstantiatie pas plaatsvindt nadat de gelovigen, die samen als Kerk het levende lichaam van Christus op aarde vormen, gedachtig aan Hem het brood hebben gegeten en de wijn hebben gedronken. Na het nuttigen worden voedsel en drank opgenomen en verteerd, ter zowel geestelijke als lichamelijke versterking van de gelovigen. Het niet opgegeten brood en de niet opgedronken wijn zijn niet sacraal, niet heilig, en kunnen gewoon met de voor levensmiddelen gepaste zorgvuldigheid verder worden gebruikt.

De eens in een ambachtelijke cultuur gegeven symboliek van brood en wijn blijft de eeuwen door dezelfde betekenis behouden, onafhankelijk van alle veranderingen in de productiemethoden. Technische vooruitgang wordt niet tegengehouden: ook de opdracht om de goede boodschap van het Koninkrijk van God over de gehele wereld te verkondigen noopt juist tot het gebruik van techniek. Zo gaat het Woord steeds voort, via boek, via radio, via internet. Licht scheppen kunnen we niet, maar we kunnen het wel verspreiden.

De auteur is adviserend ingenieur.