Protestmars Wit-Rusland: Andrej vraagt Loekasjenko niet meer dan nieuwe verkiezingen

Ze komen bij elkaar, zegt Andrej Siltsjenkov berustend. Hij gebaart naar militaire voertuigen langs de weg met daarin oproerpolitie. Vanaf een veilige afstand kijkt hij toe. Over een half uur begint in de Wit-Russische hoofdstad Minsk de protestmars van de oppositie. Op het afgesproken verzamelpunt valt bijna niemand te zien.

Het gevaar komt niet alleen uit deze voertuigen. De 44-jarige Siltsjenkov, programmeur van beroep, wijst naar mini-autobusjes die voorbij rijden. De gordijnen zijn dicht. Erachter zitten de geheime agenten die uit de busjes springen om iemand op te pakken. Bij eerdere protesten werden honderden mensen gearresteerd. Onder het regime van Aleksander Loekasjenko ben je je leven niet zeker als je bent opgepakt.

Vrijlating

De busjes rijden af en aan langs het verzamelpunt van de oppositie, een obelisk ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Vanaf hier gaat de mars naar de gevangenis Okrestina. Het protest staat in het teken van de vrijlating van politieke gevangenen. Siltsjenkov heeft een bord gemaakt met de portretten van de oppositieleiders Maria Kolesnikova en Sergej Tichanovski.

En dan gebeurt het. Vlak voordat de mars om drie uur begint, komen vanuit alle hoeken duizenden Wit-Russen aanlopen. Met wit-rood-witte vlagen, met toeters, met trommels, op de fiets. Het vredesteken wordt gemaakt. Automobilisten toeteren. De oproerpolitie blijft binnen. Van de mini-autobusjes geen spoor.

Sinds de presidentsverkiezingen op 9 augustus staat Wit-Rusland op zijn kop. Net als de tienduizenden andere demonstranten gelooft Siltsjenkov dat Loekasjenko niet op een eerlijke manier heeft gewonnen. Volgens de officiële uitslag kreeg hij 80 procent van de stemmen. De mars naar de gevangenis vormt het achtste grote oppositieprotest. Afgelopen weekend protesteerde niet alleen de oppositie. Loekasjenko’s aanhangers reden in een colonne van een paar honderd auto’s van Vitebsk in het noordoosten naar Brest in het westen.

Als de mars begint, klinkt uit de kelen: Lang leve Wit-Rusland. „We moeten blijven protesteren”, zegt de zachtmoedige Siltsjenkov op een grasveld voordat hij bij de rest aansluit. „Als we opgeven, verliezen we. We willen alleen nieuwe verkiezingen.”

De autoriteiten dwarsbomen communicatie met de buitenwereld. Het internet ligt plat. Verderop spuit een waterkanon de mensen uiteen. De oproerpolitie komt alsnog buiten, maar grijpt niet in. De oppositie laat zich niet provoceren en wandelt door. Elders vinden arrestaties plaats.

Ook na dit achtste protest geeft Loekasjenko niet toe aan de wens om nieuwe presidentsverkiezingen te houden. Om hem daartoe te dwingen, moet de elite hem onder druk zetten, denkt Siltsjenkov. Hij zwaait naar de mensen die de demonstranten vanaf hun balkon toejuichen. „Als de mensen om hem heen zien dat de protesten aanhouden, het volk geen vertrouwen meer heeft in de overheid, zullen ze op Loekasjenko inpraten. Ze willen niet dat het volk hen haat.”

Uit het niets duikt de kwieke Vjatseslav Dasjkevits op. Siltsjenkov en hij hebben elkaar vooraf gesproken. Volgend jaar is het afgelopen met Loekasjenko, voorspelt de 79-jarige dichter zonder twijfel. „Hij bezwijkt onder de westerse sancties die strenger worden en Rusland heeft hem dan niet meer nodig. Tegen die tijd heeft Moskou een pro-Russische opvolger klaarstaan.”

Prooi

Maar dan? Als Loekasjenko zijn post heeft verlaten, valt Wit-Rusland dan niet ten prooi aan chaos? Rusland en Oekraïne kregen na een machtswisseling te maken met de komst van oligarchen, corruptie en criminaliteit. Loekasjenko hamert erop dat dit Wit-Rusland te wachten staat als hij vertrekt. Zover komt het niet, verwachten beiden.

Dasjkevits denkt dat de veiligheidsdiensten en de oppositie de handen ineenslaan. „De helft van het veiligheidsapparaat staat achter ons”, legt hij uit. „Samen voorkomen we dat Wit-Rusland afglijdt.”

Siltsjenkov bereikt de gevangenis, het einde van de mars, niet. Door de honderdduizend deelnemers raakt de weg te vol. Siltsjenkov slaat met velen andere richting uit. „Ginds wacht de politie je op.”

Protestmars Wit-Rusland: Andrej vraagt Loekasjenko niet meer dan nieuwe verkiezingen

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?