Irak tussen twee stormen

Nadat de islamitische staat (IS) in 2014 grote delen van Irak onder de voeten had gelopen, gaf de invloedrijke Ayatollah Ali al-Sistani een fatwa af waarin hij het bestrijden van deze IS een religieuze plicht noemde.

Meer dan 100.000 sjiitische jongeren reageerden enthousiast en de zogenaamde Hasd of Volksmobilisatie werd geformeerd. Het was een leger dat spontaan ontstond en de deelnemers hieraan beantwoordden het fatwa van al-Sistani, wat erop wees dat ze religieus waren gemotiveerd.

Het officiële Irakese leger was op dat moment overladen met schande nadat bekend was geworden dat de soldaten met achterlating van al hun wapens op de vlucht waren geslagen voor de IS. En dat nadat de Verenigde Staten miljarden dollars hadden gespendeerd aan training van dit leger. In de daaropvolgende oorlog tegen de IS werd de nieuw opgerichte Volksmobilisatie geacht het Irakese leger te assisteren maar al snel bleek dat het eerder omgekeerd was. De door Iran getrainde en bewapende ‘Volksmobilisatie’ nam het voortouw bij het verjagen van de IS. De wereld reageerde verheugd, maar bezorgde waarnemers gaf het te denken dat er in Irak zoiets als een formidabel parallel-leger was ontstaan dat in principe door een buitenlandse mogendheid –namelijk Iran– werd gedirigeerd.

Er werden vergelijkingen gemaakt met Libanon, waar de door Iran gecreëerde Hezbollah begonnen was als paramilitaire organisatie om uiteindelijk politiek Beiroet te domineren. De Fatah partij van Hadi al-Amiri, die vorig jaar bij de verkiezingen de tweede plaats bereikte, kwam direct voort uit deze Volksmobilisatie, wat de vergelijking met Hezbollah leek te rechtvaardigen.

Geboren

Op 1 juli jongsleden maakte de Irakese premier Abdul Mahdi bekend dat de ruim 100.000 leden van de Volksmobilisatie aan het einde van deze maand volledig zullen zijn opgegaan in het Irakese leger. De sjiitische mobilisatie werd in 2014 uit nood geboren, maar was niet bereid om zichzelf op te heffen nadat deze nood was gelenigd. Renad Mansour van Chatham House voorspelde daarom onlangs dat de Volksmobilisatie, na te zijn geïntegreerd in het Irakese leger, „de Irakese staat van binnenuit zal overnemen.” Een sombere prognose die duidelijk maakt dat de regering in Bagdad bij de huidige oplopende spanningen tussen Iran en de Verenigde Staten uiterst omzichtig dient te handelen.

Zowel de Irakese president Barham Salih alsmede premier Abdul Mahdi hameren er sinds maanden voortdurend op dat Irak in dit conflict neutraal wenst te blijven. Ze volgen een beleid dat wel omschreven wordt als een ”Irak eerst” politiek. President Salih merkte recentelijk op dat „Irak nog steeds geen stabiel land is. De extra politieke last als gevolg van de spanningen tussen Iran en de Verenigde Staten kunnen we niet accepteren.” Om dit beleid te versterken, zijn de Irakese leiders begonnen om de relaties te verbeteren met de Arabische buurlanden. Met Jordanië en Egypte werden reeds economische overeenkomsten gesloten. Het recente bezoek van de emir van Koeweit aan Bagdad signaleerde dat de Arabische Golfstaten het nieuwe Irakese beleid steunen.

De door Iran aangevoerde Volksmobilisatie gaf echter heel andere geluiden af en verklaarde dat ze alle Amerikaanse militairen op Irakese bodem als legitiem doelwit beschouwde. Achter de schermen van politiek Bagdad speelt zich een machtsstrijd af waarvan de uitkomst ongewis is.

Irak tussen twee stormen

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?