Crisis in Kenia door corruptiezaken

Premier Raila Odinga stelde afgelopen zondag twee ministers op non-actief vanwege vermeende betrokkenheid bij corruptie. Het departement van Landbouwminister William Ruto zou op grote schaal graan voor noodhulp verhandeld hebben, terwijl er bij het ministerie van Onderwijs, onder leiding van Sam Ongeri, meer dan een miljoen schoolboeken verdwenen zijn. Wie dacht dat de omvangrijke corruptie in Kenia daarmee eindelijk aangepakt werd, kwam echter bedrogen uit. De actie van Odinga was namelijk tegen het zere been van president Mwai Kibaki, die stelde dat zijn premier helemaal niet de bevoegdheid heeft ministers te ontslaan. Hij draaide het ontslag van de ministers onmiddellijk terug.

Het gevolg was dat de van corruptie verdachte ministers buiten spel bleven, maar de toch al fragiele eenheidsregering ernstig onder druk kwam te staan. Odinga liet weliswaar weten met de president over zijn actie te hebben overlegd, maar Kibaki ontkende dit in alle toonaarden.

Waarnemers maken zich zorgen over de toekomst van de ”coalitie van onwilligen”, die begin 2008 onder leiding van oud-VN-secretaris-generaal Kofi Annan gevormd werd. Tijdens de verkiezingen van december 2007 waren hevige rellen uitgebroken tussen aanhangers van Kibaki en Odinga, waarbij zeker 1300 doden vielen. De huidige rivaliteit tussen de president en de premier doet de vraag rijzen of deze regering de volgende verkiezingen van 2012 wel haalt.

Ondertussen zijn eenheid en een krachtdadig optreden nu meer dan ooit nodig. Met de lopende corruptieschandalen zijn grote bedragen gemoeid. Landbouwminister Ruto en enkele ambtenaren zouden meer dan 18 miljoen euro hebben verdiend met de verkoop van graan uit het noodfonds voor voedselhulp aan privéhandelaren.

Bij het ministerie van Onderwijs van minister Ongeri zijn meer dan een miljoen schoolboeken verdwenen. De boeken zouden aan de scholen in het land kosteloos ter beschikking gesteld moeten worden, maar zijn wellicht op de zwarte markt uitgezet. Daarnaast waren er bij het ministerie uitgaven gedeclareerd voor seminars die nooit hebben plaatsgevonden.

Beide ministers zeggen zich van geen kwaad bewust te zijn en hebben aangegeven gewoon door te willen regeren. Hoewel corruptie in Kenia bepaald geen nieuw verschijnsel is, zijn er nog nooit ministers voor ontslagen of opgestapt. De actie van Odinga afgelopen zondag was dus op zich al een ongekende stap.

Binnen de partij van president Kibaki, de Partij van Nationale Eenheid (PNU), wordt echter ernstig getwijfeld aan de nobelheid van Odinga’s overwegingen. De premier zou de hele actie van tevoren georkestreerd hebben, met het doel de coalitie op te blazen. Aanwijzing daarvoor zou liggen in een brief die Odinga al op 8 februari verstuurde aan de Afrikaanse Unie, waarin hij vroeg om interventie en repte over een op handen zijnde „totale verlamming” van de regering.

Uiteraard reageerde de partij van Odinga, de Democratische Beweging van de Sinaasappel (ODM), furieus op de aantijgingen. „De PNU is gek. Ze reageren er vanuit de onderbuik en niet met het hoofd”, aldus ODM-secretaris Anyang Nyong’o tegenover de krant Nairobi Star.

Het is echter duidelijk dat de spanningen in de regering, niet in de laatste plaats rond de aanpak van corruptie, ouder zijn dan zondag. Daarmee gaat het nu om meer dan een stevige krachtmeting tussen de heren aan de top. Ook in buurlanden wordt met gefronste wenkbrauwen naar de situatie in Kenia gekeken. „Het is niet langer de vraag óf, maar wanneer de coalitieregering in Kenia zal ontploffen”, stelde de Ugandese krant The New Vision deze week onomwonden. De krant riep op tot interventie van Oost-Afrikaanse staatshoofden.

Kibaki en Odinga zitten hoogstwaarschijnlijk echter eerst alleen om tafel. Wanneer is nog een beetje de vraag. Er blijkt namelijk nog een verschil van de mening te zijn over de precieze datum van de ontmoeting. Zondag, heeft Odinga gezegd. Maar volgens Kibaki is alleen nog maar een principeafspraak voor een ontmoeting gemaakt.

Crisis in Kenia door corruptiezaken

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?