Het is een bijzonder portret: een zwarte man in toga met bef en lang krullend haar. De achttiende-eeuwse prent van de predikant Jacobus Elisa Johannes Capitein is een topstuk van Museum Catharijneconvent in Utrecht.

Met een zwierige krul sloot tsaar Alexander I in 1816 zijn handtekening af: zijn zus Anna Paulowna mag met de Nederlandse prins Willem trouwen. Zij zal haar kinderen later protestants opvoeden, maar mag zelf Russisch-orthodox blijven. De akte waarin dat staat is een van de topstukken uit de Koninklijke Verzamelingen.

Het is maar een kleine prent van een kerkje op een heuvel, maar het is niet zomaar een tekening. Het kunstwerk is in 1729 getekend door Cornelis Pronk. De bijbehorende geschiedenis met processtukken van een tientallen jaren durende rechtszaak maakt het 12 bij 18 centimeter metende object in het Gelders Archief des te interessanter.

Dwalingen. Die maakten het bezwaarde leden van de hervormde gemeente in Sneek onmogelijk te blijven. Ze vroegen of hun namen uit het lidmatenregister „mogte worden uitgeschrabd”. Van deze stap legden ze verantwoording af, vele pagina’s lang.

Niet eerder deed Willemien van Dijk voor de Universiteitsbibliotheek van de VU zo’n aankoop: een prachtig psalmboek uit het eind van de 18e eeuw, helemaal handgeschreven. Als conservator handschriften en oude drukken zag ze al heel wat langskomen. Maar dit noemt ze een uniek topstuk. „Ik denk dat het een ode aan het psalmboek van 1773 is.”

Oudvader Willem Teellinck schreef over bloedige oorlogen, dure tijden en pestilentie. Alsof het over 2022 ging. „Zo actueel”, zegt bibliothecaris M. Bal. „En hij durfde het wel heel direct te zeggen.”

Diaken Paulus Wiskerke zong twee eeuwen geleden geen gezangen mee als die werden aangeheven in de kerk van Ellewoutsdijk. De kerkenraad bracht het op de classis, zo erg vonden de broeders het. Archivaris Kees de Ridder vindt het een heerlijk verhaal. Met
enthousiasme vertelt hij over de kwestie, die uiteindelijk toch iets anders bleek te liggen.

Persoonlijk vindt Annelot Vijn van Het Utrechts Archief een oorkonde van bisschop Conrad uit 1094 een topstuk uit de collectie. Het document gaat over een schenking aan het kapittel van de kerk van Schoorl – de plaats waar Vijn opgroeide. Maar op de in paars fluweel gebonden Statenbijbel die op 17 september 1637 aan de Staten-Generaal werd overhandigd, is de archiefmedewerker minstens zo trots.