Op een warme zomeravond tuur je, liggend in het groene gras, in het schijnbaar oneindige blauw van de lucht. Even later staar je verwonderd naar de ondergaande zon, een vurige bal die de hemelgewelven rood doet opgloeien. Het heelal ver achter deze kleurenpracht om je heen, kenmerkt zich juist door een inktzwarte duisternis.
Waarom is de lucht niet gewoon zwart, net als het heelal? En waar komt het avondrood vandaan? Om het antwoord beter te begrijpen, moet je wat weten over het fenomeen kleuren in het algemeen.
Kleding, verf, ofwel alles om ons heen heeft een bepaalde kleur. Dat komt omdat elk voorwerp verschillende kleuren licht absorbeert (opneemt), terugkaatst of verstrooit. Je wintertrui kleurt bijvoorbeeld blauw, omdat het met name het blauwe licht weerkaatst en het al het rode licht absorbeert.
Nu een stap verder. Zonlicht bestaat uit een soort mengsel van alle kleuren licht. Violet, indigo, blauw, groen, geel, oranje en rood. De mens ziet dat als wit licht. Op het moment dat er ergens geen materie óf geen licht is, is iets zwart. Zoals het zwart van het heelal of van de nachthemel.
De lucht om de aarde is níet leeg! Er zweven allemaal deeltjes. Dat is dus het eerste deel van het antwoord. Deze moleculen zorgen voor de blauwe kleur van de dampkring.
Wat die deeltjes precies doen? Ze sturen het blauwe licht alle kanten op. Zo lijkt de lucht vanuit alle richtingen blauw. Het meeste andere licht, zoals de kleur rood, gaat gewoon ongestoord rechtdoor en wordt dus bijna niet verstrooid. Vooral zuurstof- en stikstofmoleculen, minuscule stofdeeltjes en waterdamp verstrooien het blauwe licht. Deze verspreiding van licht wordt wel Rayleighverstrooiing genoemd.
Het avondrood behoeft verder nauwelijks uitleg. Nog een denkstap extra. In de avond, bij lage zonnestand, is de luchtlaag waar het licht doorheen moet erg dik. De verstrooiing wordt dus nóg groter. Het blauwe licht zal er nu bijna niet meer doorkomen. Het rode deel van het spectrum wordt weinig verstrooid en gaat gewoon rechtdoor. Vandaar, avondrood!
Gekleurde luchten doen je soms duizelen. Duidelijk is: ze wijzen op een Schepper met oog voor schoonheid. 'De hemelen vertellen Gods eer, en het uitspansel verkondigt Zijner handen werk' (Psalm 19:2).
