Weerwoord: Twijfel over religieuze bronnen

JA

Reden voor de twijfel over het bestaan van Mohammed is dat er maar weinig geschreven bronnen zijn uit de eerste twee eeuwen na Mohammed die over hem schrijven. Zó weinig, dat sommige wetenschappers de vraag stellen: weten we eigenlijk wel zeker genoeg dat Mohammed heeft bestaan, of is hij later door moslims verzonnen om te kunnen claimen dat hun stroming terugging op een profeet in de lijn van Abraham?

Veel westerse wetenschappers gaan er bij voorbaat van uit dat teksten van een religieuze traditie zelf niet betrouwbaar zijn. Maar als je dat criterium overneemt, moet je je wel realiseren dat het aantal niet-christelijke bronnen over Jezus uit de eerste eeuw beperkt is. Moslims die zich verdedigen, wijzen daar terecht op.

Een ander argument is dat de Koran veel geleend heeft van diverse religieuze stromingen. Geen citaten uit de Bijbel, maar wel duidelijke invloed van Bijbelverhalen en andere geschriften. Ook merken we invloed op van bijvoorbeeld het manicheïsme, de als ketters bestempelde leer van de uit een joods-christelijk milieu afkomstige Mani (216-276). Moslims voeren dan ter verdediging aan dat Paulus gebruikmaakt van antieke filosofen en dat het boek ”De wijsheid van Salomo” uitgaat van opvattingen over de embryologie (leer van de ontwikkeling van organismen) van de Griekse filosoof Aristoteles, die we vandaag als onjuist afwijzen. Dat boek mogen protestanten dan afwijzen, maar er zijn wereldwijd veel meer rooms-katholieke christenen en die hebben het wel in de canon van Gods onfeilbare Woord geplaatst, zo stellen moslims.

NEE

Toch zijn er wel grote verschillen als het gaat om de historische betrouwbaarheid van de claims van christendom en islam over hun bronnen. In de eerste plaats heeft de kerk nooit beweerd dat de Bijbel ”senkrecht von oben” (rechtstreeks vanuit de hemel) gedicteerd is door God, zoals moslims over de Koran beweren.

Dat Paulus soms ter illustratie Griekse filosofen citeert, maakt de boodschap van de Bijbel nog niet afhankelijk van de Griekse filosofie. Het vormt geen belemmering om te geloven dat Paulus Jezus heeft ontmoet en dat de Heilige Geest hem inzicht heeft gegeven over wat de betekenis is van het kruis en de opstanding van Christus.

Het boek ”De wijsheid van Salomo” heeft ook in de rooms-katholieke traditie een lagere status dan de canon van de Bijbelboeken die alle christenen met elkaar delen.

De Koran geeft geen duidelijke informatie over Mohammed zelf en evenmin over de historische setting van de eerste moslimgemeenschap. Het opmerkelijke feit is dat in de islamitische traditie zelf de eerste eeuw vrijwel niet over Mohammed geschreven wordt. De eerste beschrijving van zijn leven dateert van een eeuw later en de talloze tradities (Hadith) over wat hij allemaal gezegd en gedaan heeft, zijn van nog later datum. De verhalen over de buitengewone vermogens van Mohammed komen niet erg betrouwbaar over en lijken meer een postume persoonsverheerlijking dan een historisch verslag.

De evangeliën vallen echter op door hun historische opbouw, met allerlei details die kenmerkend zijn voor een ooggetuigenverslag. Zo vermeldt Johannes dat hij harder rende dan Petrus toen ze op de paasmorgen naar het graf liepen. Het Nieuwe Testament verheerlijkt de eerste volgelingen van Jezus bepaald niet, maar is kritisch. Het heeft geen focus op imponerende gebeurtenissen of wonderen. Dat is in lijn met de rest van de Bijbel.

DUS

We hoeven de arrogantie van sommige westerse wetenschappers die neerkijken op oude tradities niet over te nemen. Maar omdat de Bijbel door moslims en anderen op alle mogelijke manieren wordt bekritiseerd, is het redelijk om moslims de tegenvraag te stellen of ze de islamitische traditie even kritisch benaderen.

De Bijbel is opgetekend in een periode van ruim duizend jaar, door tientallen mensen in heel verschillende culturele situaties, en heeft een breed historisch draagvlak. Heel anders dan de Koran, die door één persoon in een periode van 22 jaar als dictaat uit de hemel zou zijn ontvangen. Steeds weer zijn er moslims die, zonder inmenging van anderen, door het lezen van de Bijbel zelf worden overtuigd van zijn gezag.

Weerwoord: Twijfel over religieuze bronnen

Opinie

RD.nl in uw mailbox?