Volksopstanden Midden-Oosten geen opstap naar meer democratie

President Obama heeft Amerikaanse steun toegezegd aan het Egyptische volk en de Egyptische regering ertoe opgeroepen gehoor te geven aan de verzoeken en eisen van de woedende protesterende Egyptenaren. Volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, is het zaak dat de Egyptische regering reageert op de legitieme behoeften van het Egyptische volk door verregaande economische, politieke en maatschappelijke hervormingen door te voeren.

Een vergelijkbare ondoordachte oproep was te horen in 1979. Toen adviseerde de Amerikaanse president Jimmy Carter de sjah van Iran om verschillende eisen van het massaal protesterende volk in te willigen. Carter nam het op voor de Iraanse burgers en de tegenstanders van de sjah. Een politieke misstap: Hij hielp de huidige Iraanse regering in het zadel. Het Iraanse volk lijdt er nog steeds onder.

Egypte is het grootste Arabische land. De republiek heeft de beschikking over duizenden tanks, honderden gevechtsvliegtuigen en ander (vaak modern Amerikaans) militair materieel. Als het land zich tegen het Westen zou keren, zijn de gevolgen niet te overzien. Het Westen doet er daarom goed aan om de gevolgen van de huidige opstanden in Egypte en andere Arabische landen onder ogen te zien.

Salman Shaik, onderzoeker bij het Brookings Instituut in Doha (Qatar) en speciaal VN-adviseur voor het Midden-Oosten, voorspelde kortgeleden dat de opstanden in de Arabische wereld een nieuwe post-islamitische volksrevolutie inluiden. Hij riep het Westen ertoe op om koste wat het kost de vrede in de onrustige regio te bewaren en de roep om meer democratie te steunen.

Democratie is echter het laatste wat vrede brengt in het onrustige Midden-Oosten. Ook is zij geen adequate bescherming van de westerse belangen. Democratie kan in autocratische landen onmogelijk worden bereikt zonder pijnlijke, langdurige, nationale en internationale offers. Het vraagt mensenlevens, verlies van burgerrechten en aantasting van de zwakke democratische systemen. En dan nog is het de vraag of het resulteert in een humaner, vrijer en beter sociaal systeem.

De geschiedenis leert dat dergelijke onlusten vaak radicale leiders in het zadel helpen die het land in nog penibelere situaties brengen. Omdat zij er niet in slagen te voldoen aan de verwachtingen van het volk, het geluid van critici willen verstommen en hun eigen steun proberen te vergroten, hebben zij een zondebok nodig. Het is gebruikelijk dat het Westen, en vooral Israël als westerse voorpost, die rol krijgt toebedeeld.

De situatie in Libanon, de Gazastrook, Iran, Irak, Afghanistan en Pakistan illustreert dit. Waar democratie wordt opgedrongen aan een volk dat er nog niet klaar voor is, geldt niet zelden dat het de positie van radicalen versterkt en op z’n best instabiele, corrupte regimes in het zadel worden geholpen. De roep om meer democratie vernietigt niet zelden de democratie zelf.

De enige manier om dat te voorkomen is het installeren van principiële, moraalgedreven, goedaardige autocratieën die werken aan hun eigen ondergang. Door voorlichting, onderwijs en het opbouwen van een nationale politieke infrastructuur dienen zij de weg te banen voor democratie. Het is echter zinloos om te verwachten dat zulke autocratieën in het Midden-Oosten tot stand komen. Pleiten voor een dergelijke systeem in de moslimwereld is roekeloos en onverantwoordelijk.

Democratie is het resultaat van een bepaalde gedeelde visie op de samenleving en de wereld. Zij kan niet voortkomen uit of functioneren in een samenleving waarin de massa bereid is zich te onderwerpen en de heersende klasse zich boven de wet verheft. De meeste landen in Afrika, Oost-Europa (inclusief Rusland) en het Verre Oosten missen de noodzakelijke ingrediënten die het goed functioneren van een democratische samenleving mogelijk maken.

Democratie is evenmin geschikt voor de Arabische landen. Zij zullen onverbiddelijk terugkeren naar autocratie. Revoluties in het Midden-Oosten zorgen ervoor dat de ene autocratische leider wordt vervangen door de andere. Het ligt voor de hand dat radicale moslims –in Egypte de Moslimbroederschap– na revoluties de macht overnemen. Zij zijn goed georganiseerd, het best toegerust en het meest voorbereid.

Maar liefst 55 procent van de Egyptische bevolking werkt in de landbouw. De meeste Egyptische agrariërs zijn slecht ontwikkelde keuterboertjes die op een inefficiënte en ouderwetse manier veelal onvruchtbare grond bewerken. In het land viert corruptie hoogtij. Het vraagt vele tientallen jaren geduld, gerichte educatie, principieel leiderschap en offers om zulke mensen om te vormen tot politiek bewuste burgers. Westerse democratieën werken aan hun eigen ondergang als zij zich hier niet van bewust zijn.

De auteur is emeritus predikant van Grace and Truth Christian Congregation in Rishon LeTsion, Israël.

www.themaozweb.com voor het originele Engelse artikel.

Volksopstanden Midden-Oosten geen opstap naar meer democratie

Opinie

RD.nl in uw mailbox?