Theologenblog: Het virus is verslagen

Toen hij zijn land op slot gooide, sprak de Franse president Emmanuel Macron: „Wij zijn in oorlog met een onzichtbare vijand.” Onze premier, Mark Rutte, gebruikte eveneens krijgshaftige taal in de strijd tegen het oprukkende coronavirus. Ook de Nederlandse overheid nam drastische maatregelen. Met als gevolg gesloten scholen, thuiswerkend personeel en online kerkdiensten. Alles in de hoop de verspreiding van het virus te vertragen.

We hebben te maken met een onzichtbare vijand: iedereen kan besmet zijn en de besmetting overdragen, zelfs zonder het te weten. Het is onduidelijk wanneer en waar het virus opduikt. En wat hangt ons nog meer boven het hoofd?

De coronacrisis doet me denken aan wat Paulus schrijft over strijden tegen onzichtbare vijanden in het meervoud: „Onze strijd is niet gericht tegen mensen maar tegen hemelse vorsten, de heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten in de hemelsferen” (Efeziërs 6:12). Er zijn duistere geesten actief in de lucht, ze opereren vanuit gecamoufleerde stellingen.

Volgens de beeldspraak van Paulus moeten christenen dan één front vormen; zij gaan gezamenlijk in de verdediging, beschermd door een geestelijke wapenrusting. Ons belangrijkste wapen is het zwaard van de Geest, aldus de apostel: het Woord van God.

Van cruciaal belang is het besef dat Jezus Christus deze machten al overwonnen heeft. Namelijk door zijn opstanding op Pasen. Dat schrijft Paulus in dezelfde brief: God heeft Christus opgewekt uit de dood en Hem in de hemelsferen een plaats gegeven aan zijn rechterhand, „hoog boven alle hemelse vorsten en heersers, alle machten en krachten en elke naam die genoemd wordt, niet alleen in deze wereld maar ook in de toekomstige” (Efeziërs 1:20-21).

Wij hoeven de strijd dus niet zelf te winnen, we moeten standhouden in de kracht van de opgestane Heer. Gezeten aan Gods rechterhand, gaat Hij alle machten in het universum te boven. Geen vijand, al zou die zich vermenigvuldigen als een virus, kan Hem vellen. Alleen samen met Hem krijgen we corona onder controle.

Vorsten, heersers, machten, krachten: daarmee worden allereerst diverse soorten engelen aangeduid. Vervolgens is de Griekse terminologie voor deze hemelse machten gelijk aan die voor aardse machthebbers. Hemel en aarde zijn namelijk met elkaar verbonden en de aarde staat onder invloed van de hemel, was de algemene gedachte in de oudheid. Zo heb je te maken met de heerschappij van de keizer en in dezelfde lijn met de heerschappij van de engelen. Maar evengoed met bedreigende natuurkrachten, of met economische en politieke ideeën die zich van mensen meester maken. En vandaag de dag kun je ook corona ervaren als een angstaanjagende macht.

In een andere brief stelt Paulus de behaalde overwinning nog dramatischer voor. God zélf zette zulke machten en krachten voor schut: „Hij heeft hen openlijk te schande gemaakt en in Christus over hen getriomfeerd” (Kolossenzen 2:15). Deze beeldspraak is ontleend aan de triomftocht van een Romeinse veldheer. Diens overwinning werd na zijn terugkeer in Rome gevierd met een optocht, waarbij de verslagen vijanden – vooral degenen met autoriteit – zonder wapens werden meegevoerd. Dit gold als een grote vernedering. Met afbeeldingen op een triomfboog kon zo’n tafereel vereeuwigd worden.

Op dezelfde manier heeft God de machten van de kosmos ontwapend en vernederd, toen Hij zijn Zoon opwekte uit de dood. Concreet: de aardse machthebbers die, daartoe aangezet door bovenaardse krachten, Jezus ter dood hadden gebracht, blijken sinds Pasen de grote verliezers te zijn.

Hoewel een verslagen vijand nog lang kan naspartelen, is het coronavirus ook zo’n verliezer. Zelfs de dood jaagt volgelingen van de opgestane Heer geen angst meer aan. Die bevrijdende paasboodschap is afgelopen zondag over heel de wereld verspreid, je zou kunnen zeggen viraal gegaan.

De auteur is hoogleraar Nieuwe Testament. Hij schrijft dit blog als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen. >>rd.nl/theologenblog

Theologenblog: Het virus is verslagen

Opinie

RD.nl in uw mailbox?