Ganzen zorgen voor steeds meer schade bij boeren

Steeds meer ganzen blijven ’s zomers in ons land. In vijf jaar tijd is het totale aantal verdubbeld. De afgelopen jaren zijn vooral de Canadese gans en de grauwe gans in aantal gegroeid: in ruim tien jaar zijn er van beide soorten bijna een kwart miljoen bijgekomen. Ook zitten er tegenwoordig veel meer Nijlganzen en boerenganzen in ons land, maar van deze populatie zijn onvoldoende betrouwbare cijfers bekend. Het ganzenprobleem dreigt uit de hand te lopen. Bij boeren zitten meer en meer ganzen op het land, waardoor deze ondernemers met toenemende schade worden geconfronteerd. Binnen afzienbare tijd zijn structurele verbeteringen nodig om de schade enigszins in de hand te houden.

De groei van het aantal overzomerende ganzen is een afgeleide van het natuurbeleid in het begin van deze eeuw, toen de Flora- en faunawet in werking trad. De beschermde vogels kennen geen natuurlijke vijanden en voelen zich hier thuis. De bestaande middelen en toegestane maatregelen om de populaties in de hand te houden hebben weinig effect. In de nieuwe faunabeheerplannen in 2008/2009 moet daarom volgens LTO worden ingezet op een breder scala aan maatregelen.

Volgens deskundigen eten ganzen dagelijks 2 tot 3 kilo gras. Ze zijn dol op jong gras. Hun mest is niet vergelijkbaar met ’gewone’ dierlijke mest. Bij overvloedige regenval leidt de ganzenpoep tot verslemping (dichtslibben) van de grond. Onder normale omstandigheden blijven de mestkeutels gewoon op het weiland liggen. Een deel ervan komt later in het ingekuilde gras terecht, wat leidt tot vervuiling van het veevoer. Per saldo betekent ook dit schade in de bedrijfsvoering, al zijn hierover nog geen cijfers bekend.

Frustratie Grondgebruikers doen er alles aan om de schade te beperken. In de praktijk blijkt dat het gebruik van preventieve middelen als vlaggen en linten en ook knalapparatuur onvoldoende resultaat hebben. Het lukt de boeren niet om de dieren weg te houden en de schade te beperken.

De frustratie van de boeren is begrijpelijk: ze steken extra tijd in maatregelen en maken kosten om de dieren op afstand te houden, maar telkens weer keren ze terug. Om voor schadevergoeding van het Faunafonds in aanmerking te kunnen komen, moeten boeren de genoemde maatregelen (vlaggen, linten, knallen) op hun land in praktijk brengen. Zowel de schade voor individuele boeren als voor de hele sector vertoont nog steeds een stijgende lijn. En daarvan wordt maar een beperkt deel vergoed.

Een beperking van de schade is mogelijk door middel van een ontheffing tot afschot. Dan gaan jagers het veld in om dieren af te schieten, zoals dat op meerdere plaatsen al gebeurt. De effecten van deze jacht zijn verschillend: in het ene gebied blijven de dieren voor langere tijd weg, in het andere zijn ze korte tijd later weer terug. De lopende ontheffingen hebben voorts als nadeel dat per dag en/of perceel slechts een beperkt aantal ganzen geschoten mag worden.

Vooral bij grotere concentraties ganzen rond natuurgebieden valt het effect van afschot tegen. Rapportages na ontheffingen wijzen niettemin uit dat ondersteunend afschot de schade wel aanzienlijk kan beperken.

Slaolie LTO wil daarnaast nog een stap verder gaan en ook nieuwe methodes in de strijd gooien, die op de korte en langere termijn effect sorteren. Te denken valt bijvoorbeeld aan het schudden van eieren of deze in slaolie dompelen of ermee bespuiten; beide ingrepen leiden ertoe dat de eieren niet uitkomen. Hierdoor wordt de groei van de populatie zeer effectief tegengegaan.

Bij de afweging van belangen dienen ook de natuurorganisaties hun verantwoordelijkheid te nemen. De ganzenpopulatie kan immers niet ongeremd blijven groeien. Er zijn overigens gebieden waar de lopende faunabeheerplannen wel zullen leiden tot minder ganzen, minder overlast en minder schade, zoals in de provincies Utrecht, Gelderland en Limburg, maar dit is lang niet overal het geval.

Veel boeren lopen niet warm voor het plan om de jacht te benutten om de ganzen weg te houden. Ze twijfelen ook omdat ze van de buitenwacht soms zeer onaangename reacties krijgen. De jacht, ook die op vogels, is nog steeds omstreden. De twijfel bij de boeren is naar mijn overtuiging misplaatst. Het probleem wordt immers dagelijks groter. En hoe langer we wachten, des te moeilijker het wordt om de ganzenstand over enige tijd weer tot aanvaardbare proporties terug te brengen.

De auteur is specialist faunazaken bij LTO Nederland.

Ganzen zorgen voor steeds meer schade bij boeren

Opinie

RD.nl in uw mailbox?