Denken christenen te rechtlijnig?

JA

We worden in de theologie en in onze godsdienstige praktijken beïnvloed door de gangbare manier van denken. Dit is het zogenaamde lineaire denken: denken langs de rechte lijnen van met name oorzaak en gevolg. Eerst is er het ene, dan is er pas het andere. Zelfs in de natuurwetenschappen wordt er nog veel langs deze ene lijn gedacht, ondanks dat de kwantummechanica al een eeuw lang veel meer reden geeft om te denken in relaties.

Hoeveel christenen zijn er niet in ons land die denken in rechte lijnen, vanuit de eeuwigheid naar de tijd? We zien één rechte lijn voor ons: eeuwigheid-tijd-eeuwigheid. Wij leven in de tijd. De eeuwigheid ligt achter ons, en daarin heeft God alles bepaald. Zo hebben we een stukje tijd waarin alles al vooraf beïnvloed is door wat God in de eeuwigheid heeft bepaald.

Is er voor deze manier van denken dan geen aanleiding te vinden in de Bijbel? Het ligt voor in onze gedachten om bijvoorbeeld de woorden uit Efeze 1:4 te noemen: „Gelijk Hij ons uitverkoren heeft in Hem, vóór de grondlegging der wereld…” Wellicht komen er hierbij woorden boven als: het welbehagen van God en de raad van God. Beide worden dan in de eeuwigheid gedacht, voorafgaand aan de geschiedenis van deze wereld.

De Bijbel spreekt echter niet over een lijn van eeuwigheid-tijd-eeuwigheid maar over de eeuwige God. Vóór de tijd was er niet ”de” eeuwigheid, maar de eeuwige God! Niet de tijd bepaalt wat eeuwigheid is: eindeloos lange tijd. De Heere bepaalt wat eeuwigheid is. Die is Hem eigen, dat is Zijn volkomenheid: de Eeuwige. Als de eeuwige God heeft Hij de tijd geschapen en is Hij aanwezig en werkzaam in de tijd. Dan denk je bij eeuwigheid dus aan het feit dat ieder moment van de geschiedenis en van je leven omgeven is door de eeuwige God. Het gaat om de relatie van de eeuwige God tot de tijd. Je kunt als beeld denken aan een cirkel van de eeuwigheid rond onze tijdlijn.

Wie denkt langs de rechte lijn kan heel gemakkelijk ontsporen. Dat geldt voor wie langs de lijn van oorzaak en gevolg alles gaat vastleggen. In de eeuwigheid is letterlijk alles vastgelegd voor de tijd. Nu zou je zelfs dit spreken op een bepaalde manier nog kunnen verdedigen als we denken aan het spreken over Gods raad en plannen.

Wat deze rechtlijnigheid echter met zich meebrengt, is dat we ook omgekeerd gaan denken! Bij alles wat er in de tijd gebeurt gaan we een lijntje terug trekken naar de eeuwigheid. Dat is logisch een fout en theologisch is dat Godonterend. Als er een lijn loopt van oorzaak naar gevolg, loopt er niet op dezelfde manier een lijn van gevolg naar oorzaak. Dan projecteren we immers alles wat er nu gebeurt (of juist niet gebeurt) terug op God en dan durven wij te zeggen: „dat moest zo gebeuren.” Alsof wij dat weten…! Op scholen maak ik te vaak jonge christenen mee die gevangenzitten in deze manier van denken. Dat roept geen vertrouwen, maar veel wantrouwen bij hen op. Dat heeft behalve met hun Godsbeeld ook met deze manier van denken te maken.

Mensen die met de raadsels van het lijden en het kwaad in deze wereld rondlopen, krijgen ook met deze rechtlijnigheid geen weg gewezen. Al zou hun hoofd het kunnen volgen, het zal hun hart verkillen. Heel begrijpelijk.

NEE

Christenen denken niet te rechtlijnig als ze denken vanuit de eeuwige God. Geen rechtlijnigheid: oorzaak en gevolg denken vanuit eeuwigheid naar tijd. Centraal dient de relatie van de eeuwige God te staan. Dat is een relatie met al Zijn schepselen, en in het bijzonder met Zijn kerk. Dan gaat het niet meer om een steriele ‘lijn’ van oorzaak en gevolg, maar wordt er een arm zichtbaar met een ‘hand’. Dat is warempel toch anders: een Vaderlijke hand. Daaruit leven is totaal iets anders dan ”het moest zo gebeuren”.

Die hand maakt een hart zichtbaar. Het hart van een Vader Die alle reden heeft vanwege Zijn gekrenkte liefde om Zich in Zijn toorn voor eeuwig in stilzwijgen te hullen en ons over te geven aan de grillen van de tijd. Het hart van de Vader heeft twee handen in deze wereld getoond. Zo kwam de eeuwige God in de tijd in Zijn Zoon Jezus Christus. Twee handen die midden in de tijd vastgenageld werden aan het kruis. Die tonen ons het hart van de eeuwige God. Of een hand pijn kan doen! Maar dan wil ik wel graag weten aan welk hart deze hand verbonden is. Dat is beslissend!

DUS

Laten we geen beeld scheppen van een abstracte, kille en granieten eeuwigheid, maar het beeld tonen van de eeuwige God Die in onze tijd Zijn handen en Zijn hart toont. In plaats van rechtlijnig denken, leven vanuit een relationeel denken. Dan mag je gelukkig ook een keer ophouden met denken…

Denken christenen te rechtlijnig?

Opinie

RD.nl in uw mailbox?