Den Haag, neem plaatselijke gemeente serieus

De inrichting van het publieke domein moet op de schop. De roep om een andere organisatie van politiek en bestuur komt inmiddels van alle kanten. Verandering zit in de lucht. Over al die plannen is te praten, maar de vraag moet worden gesteld of er in alle plannen van de huidige politieke cultuur niet een elementair probleem onderbelicht blijft. Een van de grote problemen van het bestuur van Nederland is dat er vanuit de rijksoverheid voortdurend wordt gewerkt op een manier alsof de gemeenten slechts uitvoeringskantoren van Haags beleid zijn. Zeker, er worden mooie woorden gewijd aan de gemeente als bestuurslaag die het dichtst bij de burgers staat. Er worden ook volop keuzemogelijkheden voor gemeenten in nieuwe wetgeving gezet. Het loopt echter spaak op het moment dat de gemeenten met die taken aan de slag moeten. Dan doemt er een probleem op.

Het probleem is de steeds kortere tijd tussen vaststelling van een wet en de invoering daarvan. In de afgelopen periode was de Wet werk en bijstand (WWB) daarvan al een sterk staaltje. Gemeenten moesten alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat inwoners die van deze wet afhankelijk zijn, bij de inwerkingtreding van de wet ook daadwerkelijk in overeenstemming daarmee behandeld werden.

Een volgend hoogtepunt is de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Deze veelomvattende wet (hulp bij het huishouden, voorzieningen voor gehandicapten et cetera) moet binnen een halfjaar door de gemeenten uitgevoerd kunnen worden. Daarbij moeten de gemeenten dan ook nog de markt op met een Europese aanbesteding om huishoudelijke hulp in te kopen.

Klapstuk is de wijziging van de Wet sociale werkvoorziening (WSW). Met deze wet werden de gemeenten op voorhand aan het werk gezet, omdat hij op 1 januari 2007 ingrijpend zou worden gewijzigd. Het wetsvoorstel was weliswaar nog niet eens ingediend bij de Tweede Kamer, maar dat kwam wel goed. Door de struikelpartij van het kabinet in de afgelopen zomer is dit gelukkig zo niet doorgegaan.

Haastwerk In alle drie de gevallen gaat het om wetten waarbij de kwetsbare burgers in het geding zijn. Juist bij deze wetten gaat het erom dat er plaatselijk draagvlak wordt verworven. Lokaal zal invulling nodig zijn om ervoor te zorgen dat deze wetten daadwerkelijk de samenleving dienen.

Aan de gemeenten zal het niet liggen, zij willen graag zorgen voor een invulling van rechten en plichten die bij de eigen bevolking past. Het voortdurende haastwerk ontneemt echter op voorhand het draagvlak aan nieuwe wetgeving, omdat het door de lokale politiek als een dictaat van Den Haag wordt ervaren. De burgers die met de wet te maken krijgen, leggen vervolgens de rekening bij de lokale politiek, omdat zij zich niet gehoord voelen.

Daarom is er behalve een vernieuwing van politieke regels en organisaties óók een hernieuwing nodig van het serieus nemen van de gemeenten als overheidsorgaan. Zeker daar waar de gemeenten lokaal maatwerk moeten leveren. Politiek kun je niet scoren met een normale invoeringstermijn van wetgeving. Integendeel, het verwijt van stroperigheid ligt op de loer. Maar het voordeel van wetgeving waarbij serieus invulling kan plaatsvinden mét de lokale belanghebbenden en waarbij rechten en plichten op hen kunnen worden toegespitst, is vele malen groter.

Aandacht voor bestuurlijke vernieuwing blijft zeker nodig, maar zonder deze bestuurlijke hernieuwing zal de vernieuwing zeker mank blijven gaan.

De auteur is wethouder voor de ChristenUnie in Rozenburg (Zuid-Holland).

Den Haag, neem plaatselijke gemeente serieus

Opinie

RD.nl in uw mailbox?