Poolse PiS-partij doet veel goed, maar hervorming rechterlijke macht is gevaarlijk

Een gefantaseerd scenario? Totaal niet. Het Europees Hof van Justitie heeft Ierland onlangs toestemming gegeven om een verdachte voorlopig niet aan Polen uit te leveren. Er is namelijk geen garantie dat de verdachte daar een eerlijk proces krijgt.

Zo’n situatie is bedreigend voor de hele Europese Unie. De EU is geen nationale staat, maar binnen de Unie moet wel een bepaald minimum aan rechtsnormen gelden. Anders is het vrije verkeer van personen en goederen niet langer vrij.

Het is daarom zeer terecht dat de Europese Commissie dinsdag nieuwe stappen heeft gezet om de hervorming van de rechterlijke macht in Polen te corrigeren. Terecht is de Commissie bang dat de politiek te veel invloed op het recht krijgt en dat de rechter niet langer onafhankelijk is.

De regering in Warschau zegt vrij te zijn bij de invulling van de rechtsstaat. Dat is helemaal waar. Brussel hoeft ook Nederland niet vertellen of het een Eerste Kamer moet hebben of juist een grondwettelijk hof.

Maar de Europese Commissie mag lidstaten wel wijzen op de grenzen en normen voor de rechtsstaat in de EU-verdragen. Alles lijkt erop dat Polen die grenzen overschrijdt.

Zo heeft Polen de pensioenleeftijd van rechters bij het hooggerechtshof verlaagd van 70 tot 65 jaar. Een verstandige regering maakt bij zo’n maatregel een uitzondering voor bestaande rechters van 66 of 67. Door dat niet te doen, wekt Warschau de indruk in één klap af te willen van niet minder dan 27 van de 72 rechters.

Rechters kunnen verlenging aanvragen. Alleen de criteria waarop verlenging kan worden verleend, zijn niet helder. Beroep is ook niet mogelijk.

Natuurlijk heeft Polen ook een verhaal. De hervorming is achterstallig onderhoud na de communistische periode. Misschien is dit waar, maar daarbij is dan meer zorgvuldigheid vereist. Een ander argument –dat vooral binnen regeringspartij PiS wordt gehoord– is dat de regering door het volk is gekozen en dat die niet door ondemocratische rechters moet worden tegengewerkt. Dat is natuurlijk onzin. Verkiezingen geven partijen geen recht om de eigen zin door te drijven. De vrije rechter is nodig om de burger tegen een opdringerige overheid te beschermen. Zonder onafhankelijke rechter wil je in Polen niet tot een (bijvoorbeeld protestantse) minderheid behoren.

Het wrange van de situatie is dat partijen als de PiS juist nodig zijn binnen de EU. Vanuit een christelijk wereldbeeld is bijvoorbeeld de visie op het gezin van de PiS veel positiever te waarderen dan die van de Europese Commissie. Juist daarom is te hopen dat Warschau zich alsnog vanuit Brussel laat bijsturen.

Poolse PiS-partij doet veel goed, maar hervorming rechterlijke macht is gevaarlijk

Opinie

RD.nl in uw mailbox?