Column: Het lijden delen kan pijn verlichten

Afgelopen jaar slikten 744.000 mensen om medische redenen sterke pijnstillers, zoals morfine en fentanyl, tegen 654.000 in 2016. Ruim 218.000 Nederlanders namen langer dan drie maanden pijnstillers als Tramadol, dat iets lichter is dan morfine, en Fentanyl, dat veel sterker is dan morfine. Die pillen zijn volgens deskundigen juist niet bedoeld voor langdurig gebruik. Alleen voor terminale kankerpatiënten kan het zinvol zijn ze langer dan drie maanden te gebruiken.

Van de medicijngebruikers is 60 procent vrouw en 40 procent man. Ouderen gebruiken de zware pijnstillers vaker dan jongeren. In de meeste gevallen is het de huisarts die het middel voorschrijft.

In Nederland is Oxycodon het meest ingenomen middel (490.000 gebruikers in 2017, 405.000 in 2016). Het medicijn – vergelijkbaar met morfine – wordt regelmatig voorgeschreven bij hevige pijn na operaties en verwondingen en bij kanker. Vanuit Amerika klonken afgelopen maanden alarmerende berichten over de sterk verslavende werking van Oxycodon en andere zware pijnstillers. Het woord ”crisis” werd gebruikt. Oxycodon, door meerdere fabrikanten in diverse toedieningsvormen op de markt gebracht, is vooral risicovol bij langdurig gebruik door patiënten die toch al verslavingsgevoelig zijn. Mensen die proberen te stoppen, krijgen vaak ernstige ontwenningsverschijnselen, zoals diarree en slapeloosheid.

Kort geleden heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap in ons land de aanbevelingen voor behandeling met zware pijnstillers aangescherpt, om te helpen voorkomen dat patiënten door gewenning en afhankelijkheid overmatig gaan gebruiken.

Grote vraag is wat de oorzaak kan zijn voor de toename van dit medicijngebruik. Gerben Klein Nulent, voorzitter van apothekersorganisatie KNMP, gaf kort geleden enkele mogelijke verklaringen. Volgens hem lijken patiënten tegenwoordig minder pijn te willen accepteren. Daarnaast lijkt het alsof er sneller een zwaar middel wordt voorgeschreven. Ook het beoordelen van ziekenhuizen aan de hand van een zogenoemde pijnscore speelt volgens de KNMP-voorzitter mogelijk een rol. De kwaliteit van zorg in een ziekenhuis wordt onder meer gemeten aan de hand van de pijn die een patiënt heeft. Een ziekenhuis kan het doel hebben een patiënt pijnvrij te laten zijn. De pijnscore wordt herhaaldelijk afgenomen bij patiënten. Een ziekenhuis komt in de cijfers slecht naar voren als patiënten hoge pijnscores doorgeven.

De genoemde cijfers en berichten verwarren me. Geven deze cijfers reden tot zorg of zijn ze een zegen? Ik wil niet lichtvaardig over pijn denken of schrijven. Het moet afschuwelijk zijn om te lijden aan zware en langdurige pijn. Het beïnvloedt of je goed kunt slapen en hoe je overdag in je vel zit. Wat een zegen als de pijnbestrijding in Nederland zo goed is. Maar wat moeten we met het signaal van de verminderde acceptatie van pijn?

Voor een goede pijnbestrijding is het belangrijk dat er voldoende aandacht is voor de oorzaken van pijn en de manier waarop mensen pijn beleven. Laatst sprak ik een arts die vertelde hoe ze door de jaren heen steeds meer aandacht heeft gegeven aan de betekenis van pijn en lijden voor haar patiënten. Verdriet, zorg en angst kunnen door mensen ook uitgedrukt worden in pijn. Soms hebben mensen zo veel meegemaakt, dat alle veerkracht om tegenslag en pijn op te vangen is verdwenen. Bij ziekte is de focus vaak eerst gericht op de diagnose, de aard van de aandoening, de medische behandeling en de bestrijding ervan. Wat de ziekte voor iemand betekent, psychisch, sociaal of geestelijk, is meestal niet direct aan de orde.

Volgens de arts die ik sprak, zou je de volgorde beter kunnen omdraaien. Het lijden delen kan pijn, eenzaamheid en angst verlichten.

Reageren? rubriekforum@refdag.nl

Column: Het lijden delen kan pijn verlichten

Opinie

RD.nl in uw mailbox?