Voor islam is Abraham de eerste moslim

Dat stelt dr. Hanna Nouri Josua, Arabischsprekend voorganger van een evangelische gemeente in Stuttgart. Onlangs promoveerde hij in het Belgische Heverlee op de studie ”Ibrahim, Khalil Allah. Eine Anfrage an die Abrahamische Ökumene”. Dr. Josua: „Wie met een zoekmachine in de Arabische taal het woord Karl-Josef Kuschel intikt -schrijver van tal van werken over de abrahamitische oecumene-, vindt niet één treffer. Sommige van zijn werken zijn in veertien talen vertaald, maar niet een ervan in een islamitische taal.”

Uitvoerig bestudeerde dr. Josua alle mogelijke bronnen over Abraham (in het Arabisch: Ibrahim) in de koran en in de islamitische traditie. Interessant is dat de islam Abraham steeds meer tot een islamitische persoon heeft gemaakt, los van jodendom en christendom. Hij is de bouwer van de Kaäba, het heiligdom in Mekka, en degene die zuiver monotheïstisch was (prototype van de echte islamiet). Daarom wordt hij vriend (khalil) van God genoemd en wordt hij gebruikt om te laten zien dat de islam superieur is en zelfs voorafgaat aan jodendom en christendom.

Revolutionair Uit het proefschrift van dr. Josua blijkt dat Mohammeds relatie tot de joden veranderde in Medina, waarvan de bevolking toen voor de helft uit joden bestond. Mohammed gebruikte de figuur van Abraham om zijn theologische zelfstandigheid ten opzichte van het jodendom te voltooien. „Abraham en zijn zoon Ismaël worden de bouwers van de Kaäba, nu niet langer simpelweg een bestemming voor Arabische pelgrims, maar een ”huis voor alle mensen”. De joodse patriarch Abraham krijgt in de koran een geheel nieuwe plaats en is degene die het centrum van een nieuwe moslimgemeenschap vormt. De islamisering van Abraham is door het optreden van Mohammed voltooid in Mekka, waar Abraham zegt: „Ik heb mezelf volkomen overgegeven -aslamtu- aan de god van alle mensen in de wereld.””

Zo is Abraham geworden tot de eerste moslim, aldus dr. Josua. „Mijn proefschrift heeft op dit punt iets revolutionairs en betekent een streep door het optimistisch spreken over Abraham als een gemeenschappelijke vader. Hoewel het christendom Abraham de vader van alle gelovigen noemt, is er wat moslims betreft geen sprake van een gemeenschappelijke vader, want de islam ziet Abraham als een Arabische Abraham. De bronnen laten duidelijk zien dat er sprake is van een islamisering van Abraham of een abrahamisering van de islam.

De koran stelt heel helder: Abraham was noch een jood noch een christen, maar een moslim. Abraham is volgens de islam niet alleen de verdediger van het pure monotheïsme, maar hij verwerpt ook een mogelijke Zoon van God. Mohammed roept in de naam van Abraham, Izak en Jacob mensen op om zich aan god te ”onderwerpen”, dat wil zeggen moslim te worden.”

Grote consequenties Deze exclusieve visie op Abraham als de eerste moslim heeft grote consequenties voor de verhouding tot het jodendom en christendom, aldus Josua. „Voor joden en christenen is Abraham hun patriarch, op wie zij zich niet alleen beroepen, maar op wie zij ook hun geloof gronden, namelijk als de vervuller van de thora en degene die gerechtvaardigd is door het geloof.

Maar in de optiek van de islam is Abraham degene die joden en christenen scheidt van het ware geloof. Abraham personifieert de absolute claim van de islamitische superioriteit over jodendom en christendom. Dat gebeurt niet alleen in de islamitische traditie, maar al in de koran. De Ibrahim in de koran heeft niet zomaar islamitische trekken; hij is een wezenlijk element van de islam.”

Het geloof van Ibrahim is een monotheïstisch geloof, maar nooit een rechtvaardigend geloof, aldus de promovendus. „Het is slechts een onderwerpend geloof, dat wil zeggen: typisch islam. De mens is in de optiek van de islam altijd een knecht van God en nooit het beeld van God.

Abraham verheugde zich in de komst van Jezus. Jezus zegt dat zij die in Hem geloven ware kinderen van Abraham zijn. Ik kan dus geen waar kind van Abraham zijn als ik niet in Jezus geloof. Wie zich op een gemeenschappelijke vader beroept, doet geen recht aan de openbaring aan Mozes en aan de komst van Jezus. De openbaring zet zich in de geschiedenis voort en krijgt steeds rijkere vervulling. Het proces van openbaring is onomkeerbaar.

Je kunt wel zeggen dat er een gemeenschappelijk geloof is in de persoon van Abraham, maar geloof in wie? De persoon van Jezus brengt de scheiding.”

Blind Dr. Josua schreef zijn proefschrift terwijl hij volledig blind is. Op de Evangelische Theologische Faculteit in Heverlee werd tijdens de promotie, twee weken geleden, met lof gesproken over zijn inzet en doorzettingsvermogen.

Josua zag in Libanon het levenslicht en kreeg op driejarige leeftijd een oogziekte. Op zijn 25e was hij geheel blind. Op de christelijke blindenschool in Beiroet leerde hij braille. Zijn vrouw (die een Duitse is en ook Arabisch spreekt) hielp hem door de boeken in te spreken die hij nodig had. Het resultaat is een indrukwekkende studie van ruim 600 bladzijden waarin de islamitische bronnen over Abraham uitputtend beschreven worden.

Josua is voorganger van een Arabische gemeente in Stuttgart en dient ook vergelijkbare gemeenten in de omgeving van deze stad.

Dr. Josua zegt persoonlijk een voorstander van de dialoog met de islam te zijn, „als het maar niet ten koste gaat van aandacht voor de wáárheid van de religie. Het zou goed zijn als Europese regeringen meer zouden luisteren naar degenen onder de moslims die minder prominent hun stem laten horen in het publieke leven. De moslims die het luidst roepen zijn niet representatief voor de meerderheid van islamieten, die gewoon in vrede met anderen wil leven.

Een slechts oecumenische dialoog zonder aandacht voor de waarheidsvraag zal niets opleveren. Als ik niet als duidelijke vertegenwoordiger van de christelijke openbaring in de dialoog mijn plaats inneem, doe ik de waarheid geweld aan. Die eerlijkheid moet er ook zijn over de plaats van de Abraham in de drie godsdiensten.”

Voor islam is Abraham de eerste moslim

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?