Kerkelijk spoorzoeken in oer-Fries landschap

De Tillefonne is een zestiende-eeuws kerkenpad tussen het stadje Workum en de dijk van de voormalige Zuiderzee, nu het IJsselmeer. Het pad werd vroeger gebruikt door mensen uit de omgeving die naar de kerk en voor handel, bijvoorbeeld naar de weekmarkt, naar Workum gingen. Op een oude tekening uit 1790, van Jan Bulthuis, is zelfs te zien dat men ook met kleine bootjes langs dit pad voer.

Workum is op een zomerdag erg druk. Dan is het een aparte ervaring om vanuit het drukke centrum via een klein steegje binnen drie minuten in een prachtig stiltegebied te vertoeven. Het kerkenpad start namelijk pal tegenover het voormalige stadhuis in een klein steegje.

Tille

Het hoge brugje, aan het eind van de steeg, ligt over de voormalige ringvaart de Droge Dolte, die de stad in de middeleeuwen moest beschermen. Het pad is vernoemd naar dit bruggetje, waarover men in het daarachter gelegen land komt. Tille is het Friese woord voor een smal hoog bruggetje met leuningen. Het Friese woord finne, ook wel fonne genoemd, stamt uit vroegere tijden en duidt op een perceel land dat niet vaak gemaaid werd en veelal gebruikt werd voor het weiden van kalveren.

Vanuit het weiland zie je de toren van de laatgotische Grote of Sint-Gertrudiskerk duidelijk oplichten. Deze kerk was gewijd aan de heilige Gertrudis, dochter van Pepijn de Oudere. Voor die kerk staat een bronzen beeld van Uffing, een beroemde Workumse monnik.

Uitzicht

Vanaf de zeedijk is er een mooi uitzicht op het silhouet van de stad, dat al eeuwenlang bijna onaangetast is gebleven. Bij de zeedijk slaat de bezoeker linksaf naar de zeesluis, een bedrijvig stukje Workum met een rijke historie. In de 18e eeuw lag er aan beide zijden van de zeesluis een scheepstimmerwerf, waarvan de oudste na een zorgvuldige restauratie nog volop in bedrijf is. Men vindt er nog de oude vissershuisjes en de leugenbank. Vroeger lagen de beurtschepen en de vissersbootjes in de haven. Nu heeft de pleziervaart bezit genomen van de sluis en de haven.

Het kerkenpad loopt niet langs alle kerken, maar dat let de wandelaar niet om zelf op verkenning te gaan. Workum kent nog een doopsgezinde kerk, als schuurkerk uit 1694. De rooms-katholieke Sint-Werenfriduskerk is een modernere kerk en werd in 1877 gebouwd. Je zou haast denken een gereformeerde Doleantie-kerk, die in Friesland niet bepaald onbekend is. Hoe dan ook, Workum kent de confessionele richtingen zoals die gebruikelijk waren in de Republiek: calvinistisch, rooms en doopsgezind.

serie

Op kerkenpad

Kerkenpaden werden vroeger vaak gebruikt om sneller bij de kerk te komen. De paden liepen dwars door weilanden en bossen en werden vaak gevormd door karrensporen. De laatste jaren worden veel kerkenpaden hersteld. In deze zomerserie lopen kerkredacteuren zes kerkenpaden. Deel 3.

Kerkelijk spoorzoeken in oer-Fries landschap

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?