Godsdienstvrijheid onder druk, ook in Nederland

Het gerenommeerde Amerikaanse onderzoeksbureau Pew onderzoekt sinds 2007 de mate waarin overheden wereldwijd religie aan banden leggen. Daarvoor kijkt het naar wetten, overheidsbeleid en de handelwijze van ambtenaren die inbreuk maken op de vrijheid om een godsdienst te belijden en uit te oefenen.

Het nieuwe rapport, dat dinsdag werd vrijgegeven, is gebaseerd op 2018, het jaar waarvan de meest recente gegevens dateren.

Sinds 2007 is het aantal restricties niet zo hoog geweest, concludeert Pew op basis van de gegevens uit 2018. Zo is er in vergelijking met 2017 een stijging te zien in het aantal overheden dat geweld gebruikt, zoals fysiek geweld en vrijheidsberoving.

Het aantal landen dat religie in hoge tot zeer hoge mate beperkt, nam in een jaar tijd toe van 52 naar 56. Het Midden-Oosten en Noord-Afrika scoren het hoogste gemiddelde: in negentien van de twintig landen in deze regio kwam ten minste één incident voor waarbij de overheid geweld gebruikte tegen een godsdienstige groep.

China

De grootste toename van repressie door overheden deed zich voor in Azië en de Pacific. Dat is deels omdat een groter aantal regeringen in de regio geweld gebruikte tegen religieuze groeperingen. Dat geweld bestond uit het toebrengen van materiële schade, detentie en ontheemding, misbruik en moord.

Een voorbeeld hiervan vormen de islamitische Rohingya in Myanmar, die leden onder geweld en uitstoting en massaal op de vlucht sloegen.

China voert de lijst aan, met een 9,3 op een schaal van 10 punten. De Chinese regering sluit christelijke groepen en de spirituele beweging Falun Gong volledig uit, aldus het rapport, doet invallen tijdens samenkomsten en martelt individuele gelovigen. Daarnaast houdt de overheid ten minste 800.000 Oeigoeren vast in detentiecentra, bedoeld om de religieuze en etnische identiteit van deze bevolkingsgroep uit te wissen.

Vijandigheid

Pew Research Center onderzoekt niet alleen hoe overheden op religie reageren, maar kijkt ook naar de weerstand die er in een samenleving is ten opzichte van godsdienst. Het kan daarbij gaan om vijandigheden van een individu, een organisatie of een groep.

Wereldwijd gezien nam het aantal sociale incidenten in 2018 iets af ten opzichte van het jaar ervoor. Het aantal landen met een hoge of zeer hoge mate van vijandigheid in het sociale domein bedraagt nu 53 (27 procent) in plaats van 56 (28 procent). Daaronder bevinden zich zestien Europese landen.

De tien landen waar in het publieke domein het meeste voorviel, zijn de Centraal-Afrikaanse Republiek, Egypte, India, Irak, Israël, Libië, Nigeria, Pakistan, Sri Lanka en Syrië.

In totaal hadden tachtig landen (40 procent) te maken met een hoge of zeer hoge mate van beperkingen, zowel van overheidswege als in de samenleving. Dat is iets minder dan in 2017 (83 landen), maar blijft nog steeds dicht bij de piek in 2012, toen het om 85 landen ging.

Inbegrepen zijn alle twintig landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, meer dan de helft van de landen in Azië en de Pacific (27) en meer dan een derde van de Europese landen (17).

Democratie

In het rapport combineert Pew de uitkomsten van het onderzoek voor het eerst met de zogeheten Democratie-index, een weergave van het democratische gehalte in vrijwel alle landen ter wereld. Onderzoekers wilden weten in hoeverre er een relatie is tussen verschillende regeringsvormen en de mate van restricties.

De analyse leverde een sterk verband op tussen autoritaire regeringsvormen en het opleggen van beperkingen, hoewel er veel uitzonderingen zijn. Ruwweg twee derde van de landen (65 procent) die een hoge mate van beperkingen opleggen, staat te boek als autoritair. Van de landen die weinig restricties opleggen, is 7 procent autoritair.

Waar het gaat om de weerstand in het publieke domein, is het beeld een stuk gevarieerder, wat logisch is gezien het feit dat incidenten in de samenleving los kunnen staan van het overheidshandelen. In de categorie landen die zowel volledig democratisch zijn als een hoge mate van wrijving in het publieke domein kennen, bevinden zich vijf landen, allemaal Europese: Denemarken, Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. In deze landen hadden anti-islamitische en anti-Joodse incidenten plaats.

In 185 van de 198 landen werd in 2018 melding gemaakt van intimidatie van religieuze groeperingen, zowel door regeringen als door individuele personen of sociale groeperingen.

Christenen en moslims, die wereldwijd de grootste geloofsgemeenschappen vormen en meer geografisch verspreid zijn dan andere groepen, ondervonden intimidatie in het grootste aantal landen (respectievelijk 145 en 139 landen). Joden vormen slechts 0,2 procent van de wereldbevolking, maar werden lastiggevallen in het op twee na hoogste aantal landen, namelijk 88. In 2007 waren dat er nog 51.

Atheïsten, agnosten en mensen die zich niet identificeren met een religie, werden in 2018 in achttien landen lastiggevallen. Een jaar eerder waren dat er nog 23.

Godsdienstvrijheid onder druk, ook in Nederland

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?