De Kamer debatteerde van donderdagmiddag tot diep in de nacht over het stikstofrapport van Johan Remkes, die deze zomer gesprekken leidde om uit de stikstofimpasse te komen. Nog voordat D66-Kamerlid Tjeerd de Groot achter het spreekgestoelte stond, plaatste de parlementariër een oproep op de partijwebsite: „Als het niet lukt piekbelasters binnen een jaar uit te kopen met een goudgerande deal, moet het kabinet overgaan tot onteigenen.” „Dat is een hard verhaal”, zei De Groot in de plenaire zaal, „maar Remkes is er ook helder over dat het niet altijd makkelijk is.”

Coalitiegenoten namen het hem niet in dank af. VVD’er Thom van Campen: „De heer De Groot haalt hier heel veel ingrediënten uit het coalitieakkoord en uit het rapport-Remkes door elkaar en daarmee schrijft hij een eigen verhaal.” Hij stelde dat de D66’er daarmee „echt langs de randen van het coalitieakkoord scheert en ook het rapport-Remkes geen recht doet.”

Pieter Grinwis (CU) wees de D66’er erop dat bij onteigening de stikstofruimte niet meer kan worden gebruikt voor het legaliseren van knelgevallen, de zogeheten PAS-melders.

De Groot wil dat landbouwminister Piet Adema woorden die hij maandag voor een groep boeren in Drachten sprak, over de deadline van 2030 van de stikstofaanpak, corrigeerde. „Zoals u het nu heeft gedaan, is het de boeren zand in de ogen strooien.” De nieuwe landbouwminister, die volhield in lijn met het rapport gesproken te hebben, weigerde zijn woorden terug te nemen. „Misschien is het ook beter dat de minister van LNV zich onthoudt van opmerkingen die gaan over stikstof”, sneerde De Groot.

Ook rond het te sluiten landbouwakkoord –een aanbeveling van Remkes, die het kabinet overneemt– was er enige wrijving. De nieuwe perspectiefbrief, waar Adema’s voorganger, Henk Staghouwer, over struikelde, komt er niet. Wel komt er, naast een landbouwakkoord, een hoofdlijnenbrief. Die gaat over „de vormgeving” van het akkoord en „bevat de hoofdlijnen voor de toekomstige landbouw. Dat is niet een brief die in die zin een stip op de horizon geeft”, aldus Adema.

Idee

Een deel van de Kamer wil echter dat Adema wél alsnog met een duidelijke brief met perspectief voor de agrarische sector komt. „Ik heb nog steeds geen idee wat die overheid te bieden heeft aan boeren”, aldus Jesse Klaver (GroenLinks). „Ik krijg sterk het idee dat er op uw ministerie niet het begin van een idee is hoe dat perspectief eruitziet en hoe die regelingen eruit moeten zien.” Klaver zei dat regelingen voor boeren ontbreken. Zij willen weten, stelde hij, hoe zij straks nog een boterham met hun werk kunnen verdienen. „Als u denkt volgende week weg te komen met een brief waar dit niet in staat, dan heeft u het echt mis.” De landbouwminister, die voortdurend wees op de aanbevelingen van Remkes, kreeg van Klaver te horen dan niet hij, maar Remkes misschien minister had moeten worden.

Het debat van donderdag laat nog eens zien dat er in de coalitie verschillend wordt gedacht over landbouw en stikstof. Daarnaast is duidelijk dat de samenwerkingspartners niet terugdeinzen voor botsingen. De wrijving en verdeeldheid in de coalitie dragen eraan bij dat stikstof een gespannen dossier is en voorlopig zal blijven.

De linkse oppositiepartijen zullen onvermoeibaar het werk van de ministers Adema en Van der Wal (Natuur en Stikstof) blijven volgen. En zo nodig D66 aansporen om op haar strepen te gaan staan.

Het effect van de kritiek van de rechterflank van de Kamer leek donderdag minder groot. Een Kamermeerderheid vond het zelfs niet nodig om meteen donderdag te stemmen over een motie van wantrouwen van Caroline van der Plas (BBB) tegen Van der Wal.