Dat bleek vrijdag uit cijfers van sociaal-economisch onderzoeksinstituut Wageningen Economic Research en een toelichting daarop van onderzoeker Kees Taal. In heel 2021 was sprake van 3 miljoen euro verlies, in de drie jaren daarvoor draaide de sector nog winst.

Brandstof was vorig jaar met gemiddeld 45 eurocent per liter al duur. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne steeg de prijs naar gemiddeld 89 cent in de periode januari-augustus 2022. „Dat niveau heb ik nooit meegemaakt”, zei Taal tijdens de presentatie van de cijfers in Den Haag. Hij werkt sinds 1980 in de sector.

De inflatie komt daar nog eens bovenop. Volgens het onderzoeksinstituut is met name de visserij op platvis (schol en tong) onder de huidige omstandigheden onrendabel. Kotters die de boomkorvisserij toepassen –de meest gebruikte vangsttechniek op platvis– boekten in acht maanden gezamenlijk 14 miljoen euro verlies. Door de verminderde aanvoer brengt de vis op de afslagen hogere prijzen op, maar dat is onvoldoende om de kosten goed te maken.

Een deel van de kottereigenaren wacht op de saneringsregeling, waarvoor het kabinet 155 miljoen euro beschikbaar heeft gesteld. Die staat tot eind november open. Voorman Dirk Kraak van de actiegroep van Noordzeevissers ”Eendracht maakt kracht” (EMK) wist op basis van „de wandelgangen” te melden dat er al 50 tot 60 schepen zijn aangemeld.

Volgens de Wageningse onderzoekers leidt de teruglopende aanvoer van vis uit de Noordzee tot zorgen in de hele visketen. Als door de sanering veel kotters uit de vaart worden genomen, is het maar de vraag of bedrijven die deze vis verwerken en verhandelen hun productie vol kunnen houden, aldus het instituut.

Andere problemen waar de sector mee kampt, zijn een tekort aan bemanningsleden en het feit dat er op de Noordzee steeds minder ruimte overblijft waar de vissers hun netten kunnen uitwerpen. Dat laatste is een gevolg van de grootschalige uitrol van wind op zee en de aanwijzing van gesloten gebieden om de natuur te compenseren.

Toch willen de vissers niet bij de pakken neerzitten, bleek tijdens de bijeenkomst in Den Haag. Kraak riep zijn collega’s op om zich te melden bij het zogeheten visserij-innovatienetwerk, dat een belangrijke rol moet spelen bij de transitie naar een duurzamere kottervloot. Voor die transitie is, inclusief de sanering, 444 miljoen euro beschikbaar.

Innovatie

Na het Europese verbod op de pulskor (elektrisch vissen) zoeken vissers naar alternatieve vangsttechnieken die minder brandstof vergen. Maar die projecten kosten tijd en geld. Volgens onderzoeker Taal wachten enkele lopende al geruime tijd op subsidie. „Het geld dat bestemd is voor innovatie komt maar niet los. Maar zonder steun gaan kottereigenaren geen nieuwe technieken uitproberen en komen we met de ontwikkeling daarvan niet verder.”

Durk van Tuinen, medewerker van de Nederlandse Vissersbond, klaagde dat de vissers ook nog wachten op een tegemoetkoming voor de gestegen brandstofkosten. Andere EU-lidstaten kennen al zo’n regeling.