Christenen die keken naar de uitvaartdienst van koningin Elizabeth hadden veel om dankbaar voor te zijn. Het meest in het oog springende was wel de nadruk op het eeuwige leven. De eerste woorden die in de dienst klonken, waren de woorden van de Heere Jezus dat Hij „de opstanding en het leven” is, en dat wie in Hem gelooft „zal leven, ook al was hij gestorven”. De hele dienst door was dit het hoofdthema.

Koningin Elizabeth had van tevoren goed nagedacht over de liturgie voor haar rouwdienst. Ongetwijfeld wilde zij zelf de hoop op het eeuwige leven zo benadrukken.

Er werd wel gezegd dat de zon nooit onderging over de landen waar Elizabeth koningin was. Maar in de dienst werd dat gezongen over Gods Koninkrijk. Elk moment van de dag zijn er mensen die tot God bidden en elk moment zijn er mensen die Hem prijzen. Aan Zijn Koninkrijk zal geen einde komen, werd beleden. In de korte preek werd gezegd dat ieder mens voor de rechterstoel van God moet verschijnen, en daar werd heel voorzichtig een oproep tot geloof aan gekoppeld. Het was ook treffend dat over „onze zuster Elizabeth” gesproken werd. Dat maakte duidelijk dat voor het aangezicht van God iedereen op hetzelfde niveau staat. En een van de gezangen in de dienst was ”Love divine” van Charles Wesley, die er zoveel voor gedaan heeft om binnen de formele Anglicaanse Kerk aandacht te vragen voor het belang van een persoonlijk en persoonlijk beleefd geloof.

Afhankelijkheid

De uitvaart van koningin Elizabeth werd over de hele wereld gevolgd. Als dat gebeurt en er zo’n duidelijke christelijke boodschap klinkt, heeft dat dan een grote invloed op de wereld? Die hoop is door veel christenen de afgelopen dagen uitgesproken.

Ongetwijfeld zijn er mensen die door de dienst geraakt zijn en door de Bijbelwoorden aan het denken zijn gezet. Dat zal versterkt zijn doordat ook in de seculiere pers met nadruk gezegd is dat koningin Elizabeth dit echt geloofde. Zeventig jaar geleden begon zij haar dienst als koningin geknield in stil gebed en herhaaldelijk heeft ze haar afhankelijkheid van de hoogste Koning uitgesproken. Het is zeker niet uit te sluiten dat zij in haar dood meer voor die Koning heeft mogen betekenen dan ooit in haar leven.

Toch denk ik dat we moeten oppassen daar een te hoge verwachting van te hebben. Een paar keer zag ik voorbijkomen dat 4 miljard mensen de uitvaart gevolgd zouden hebben. Dat is gebaseerd op een kijkcijfervergissing die bij elk wereldevent weer gemaakt wordt: het tellen van alle mensen die de mogelijkheid hadden om te kijken als wérkelijke kijkers. Het aantal mensen dat echt naar een deel van de uitvaart heeft gekeken, ligt waarschijnlijk op ongeveer 400 miljoen. Dat zijn er nog steeds heel veel. Toch heb ik er vragen bij of wij heel hoge verwachtingen van de geestelijke impact hiervan zouden moeten hebben. Dat komt paradoxaal genoeg door hoe indrukwekkend de dienst was.

Staatskerk

De muziek was van hoge kwaliteit. Maar juist daardoor was het gemakkelijk die muziek te beluisteren als een optreden in plaats van als aanbidding. Zoals mensen die naar de Matthäus Passion luisteren het lijdensverhaal voor zichzelf onschadelijk kunnen maken door dit puur als muziek te zien, bestond deze mogelijkheid ook levensgroot in deze dienst. Daarom was het jammer dat koorzang de overhand had over gemeentezang.

Ook andere elementen in de dienst ontbeerden de toets van persoonlijk beleefd geloof, dat zo essentieel is om veel mensen geestelijk aan te spreken. Zo werden de gebeden voorgelezen. Het was de Engelse premier, Elizabeth Truss, die de Schriftlezing met „Ik ben de weg, de waarheid en het leven” deed. Dat is dezelfde Elizabeth Truss die zei: „Ik deel de waarden van de Anglicaanse Kerk, maar ik ben niet praktiserend religieus.”

Hoe prachtig de dienst ook was, het was een staatsbegrafenis door een staatskerk. Dat is indrukwekkend, maar het is niet iets wat veel mensen met hun eigen leven zullen verbinden. Het is wereldwijd een heel kleine groep voor wie dit de geloofstaal kan zijn. Dat zijn mensen die van traditie houden, die houden van klassieke muziek en die behoren bij de maatschappelijke elite. Die zijn er wel, het zijn er alleen niet veel.

Er is bovendien niets wat zo fnuikend is voor de aantrekkingskracht van een kerk als staatskerk zijn. Want iedereen heeft de neiging aan te nemen dat wat in een staatskerk gebeurt een voorstelling is en niet gemeend wordt. En als de staat de predikanten betaalt, is die aanname helaas vaak nog correct ook. Hoewel er vanuit Nederland door sommigen met bewondering naar de Anglicaanse Kerk gekeken wordt, ontsnapt deze kerk niet aan de vloek van de staatskerk. Ze is nauw verbonden met het nationale leven in Engeland. Maar er zitten ’s zondags meer mensen in rooms-katholieke dan in anglicaanse kerken.

Persoonlijk contact

Veel belangrijker dan een indrukwekkende dienst is het persoonlijk getuigenis van christenen die aan hun omgeving laten merken dat het geloof in Jezus Christus hun ernst is. Dat deed koningin Elizabeth trouwens ook. In haar kerstboodschap in 2011 zei ze dat wij mensen redding van onszelf nodig hebben. Ze voegde eraan toe dat God daarom niet een filosoof of een generaal naar de aarde stuurde, maar een Zaligmaker met de macht om te vergeven. Die boodschap schemerde op momenten door tijdens de uitvaartdienst en hopelijk was dat tot zegen van velen. Maar echte geestelijke verandering mag vooral verwacht worden als veel duidelijker klinkt: „bekeer u”, en: „u moet opnieuw geboren worden”, en als dat niet gezegd wordt in een uitzending, maar door iemand met wie een persoonlijke band bestaat.

Misschien is dit een opvallend perspectief voor iemand die zich met internetzending bezighoudt. Maar juist het grote bereik via internet doet mij beseffen dat een groot bereik vaak niet gepaard gaat met grote impact. Daarom kijken we altijd hoe mensen die een christelijke boodschap zien via het internet ook uitgenodigd kunnen worden tot persoonlijk contact. Dan kunnen we met hen de weg van scherm naar kerk gaan lopen.

Het is geweldig dat veel mensen door de uitvaartdienst van koningin Elizabeth prachtige waarheden over het eeuwige leven hebben gehoord. Hopelijk draagt dat bij aan een atmosfeer waarin je bezighouden met de eeuwigheid weer gewoner wordt. Maar het echte werk van het persoonlijk delen van het Evangelie en het oproepen tot bekering begint nu. Dat werk wordt niet gedaan door uitzendingen, door livestreams en door bits en bytes. Dat werk moet gedaan worden door christenen van vlees en bloed. Dat werk moet gedaan worden door ons.

De auteur is oprichter en missionair directeur van GlobalRize, internetzending.